Ο ΚΡΗΤΑΓΕΝΗΣ ΔΙΑΣ

- Η εγκόσμια ζωή (γέννηση, ανατροφή και γάμος), ο θάνατος και η μετάσταση του Δία.

- Ο Δίας και τα ονόματα Ιδαία και Κρήτη

- Ψεύδη που λέγονται για το Δία και ποιος ήταν πραγματικά ο Δίας

Του A. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

Α. Η ΕΓΚΟΣΜΙΑ ΖΩΗ ΤΟΥ ΔΙΑ

Ανατρέχοντας στους αρχαίους συγγραφείς βλέπουμε να μας λένε ότι οι Θεοί τους ήσαν αρχικά άνθρωποι που είχαν κάνει εν ζωή μεγάλες ευεργεσίες στους συνανθρώπους τους και ως εξ αυτού μετά το θάνατο και τη μετάστασή τους στους ουρανούς θεοποιήθηκαν είτε προς χάρη των ευεργεσιών τους είτε γιατί οι άνθρωποι νομίζουν ότι και από τους ουρανούς θα συνεχίσουν να παρέχουν τις ευεργεσίες τους. Επομένως οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν για τους θεούς τους κάτι ότι πιστεύουμε και εμείς σήμερα στη Χριστιανική θρησκεία για το Χριστό και τους αγίους. Παρέβαλε π.χ. ότι ο Άγιος Νεκτάριος ήταν εν ζωή επίσκοπος Αίγινας, ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, έζησε και θαυματούργησε στη Βηθανία, Ναζαρέτ, Ιερουσαλήμ κ.τ.λ.

<< Οι ήρωες και οι ημίθεοι ήσαν άνθρωποι, άνθρωποι που εν ζωή είχαν κάνει αξιόλογα πολεμικά έργα, πολλές και μεγάλες ανδραγαθίες σε καιρό πολέμου ή που σε καιρό ειρήνης ευεργέτησαν πάρα πολύ το βίο του συνόλου των ανθρώπων κάνοντας ανακαλύψεις ή θεσμοθέτησαν νόμους κ.τ.λ. και οι μεταγενέστεροι τους τίμησαν, άλλους ως θεούς και άλλους ως ήρωες. >> (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 4)

Η γέννηση και ανατροφή του Δία στη Δίκτη της Κρήτης

Νόμισμα Πραισού, 400 – 200 π.X., με Δία και αίγα Αμάλθεια, τροφό του Δία.

Η Πραισός ήταν πόλη ανατολικά της Δίκτης, όπου υπήρχε ιερό του Δικταίου Δία , όπως μας πληροφορεί ο Στράβωνας (Στράβων 10.475). Το νόμισμα αυτό βρέθηκε στο Δικταίο άντρο

Ο Δίας, ο πατήρ θεών και ανθρώπων του Ολυμπιακού Πανθέου, σύμφωνα με τη «θεογονία» του Ησίοδου, ήταν γιος του Κρόνου και της Ρέας, οι οποίοι είχαν γονείς τη Γη και τον Ουρανό. Ο Κρόνος, ο πατέρας του Δία, έτρωγε όλα τα παιδιά του μόλις γεννιόνταν, επειδή οι γονείς του του είχαν πει ότι είναι πεπρωμένο μια μέρα κάποιο από τα παιδιά του να του πάρει τη βασιλεία. Η Ρέα, η μητέρα του Δία, όταν επρόκειτο να γεννήσει το Δία, παρεκάλεσε τους γονείς της, τη Γη και τον Ουρανό, να καταστρώσουν κάποιο σχέδιο με το οποίο θα μπορούσε να διαφύγει κάπου μακριά, όταν θα γεννούσε το Δία, για να το γλιτώσει από του Κρόνου τα δόντια. Αυτοί υπάκουσαν και την έστειλαν μια νύκτα με βαθύ σκοτάδι στην πόλη Λύκτο της Κρήτης και απ’ εκεί στο όρος Δίκτη, όπου γέννησε κρυφά το Δία. Ωστόσο κάποια στιγμή έμαθε ο Κρόνος τα καθέκαστα και ήλθε και ζήτησε να δει το παιδί. Η Ρέα γνωρίζοντας τις προθέσεις του Κρόνου σπαργάνωσε ένα βράχο και τον έδωσε στον Κρόνο, ο οποίος αμέσως τον καταβρόχθισε, νομίζοντας ότι είναι ο Δίας και τον οποίο αργότερα ξέρασε στον Παρνασσό.

Η μάνα Ρέα, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς (Διόδωρο, Στράβωνα, Απολλόδωρο κ.α.), αφού γέννησε το Δία στο Δικταίο άντρο της Κρήτης, επέστρεψε στον Όλυμπο, ώστε να μην πονηρευτεί κάτι ο Κρόνος με την απουσία της, και για μη πεθάνει το μωρό το παρέδωσε να το αναθρέψουν κρυφά οι Ιδαίοι δάκτυλοι ή Κ(ου)ρήτες.

Ακολούθως οι Κουρήτες από τη μια έβαλαν μια αίγαγρο (αίγαγρος = άγρια αίγα = η κουραδίσια κατσίκα), τη λεγόμενη Αμάλθεια, να βυζάνει το Δία και από την άλλη κροτούσαν τις ασπίδες τους, όταν έκλεγε ο Δίας, για να μην ακούει τα κλάματά του ο Κρόνος και έρθει να τον φάει.

Οι θρύλοι λένε επίσης ότι οι μέλισσες νύμφες Αδράστεια και Ίδη τον τάιζαν βασιλικό πολτό, η αίγα(γρος) Αμάλθεια τον βύζανε με γάλα και τα ολόλευκα περιστέρια και ένας αετός του κουβαλούσαν την αμβροσία και το νέκταρ.

Επίσης η νύμφη Ίδη χάρισε στο Δία και ένα παιχνίδι, μια κρυστάλλινη σφαίρα (μπάλα) που όταν την πετούσε ψηλά άφηνε λαμπρές πολύχρωμες γραμμές στον αέρα, όπως τα άστρα του ουρανού.

Όταν ο Δίας έφτασε στην ηλικία της άνδρωσης, το πρώτο που έκανε ήταν η ίδρυση μιας πόλης στην περιοχή της Δίκτης, όπου έλαβε χώρα η γέννησή του: «…ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…” (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70)

Οι Ιδαίοι δάκτυλοι ή Κ(ου)ρήτες

Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες λέγονταν στην αρχαία Ελλάδα οι αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης. Ονομάζονται έτσι αφενός γιατί κατοικούσαν στις πρόποδες (δακτύλους) της οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη (= η Δίκτη και ο Ψηλορείτης και αφετέρου γιατί ανέθρεψαν και φρόντισαν (από το κουρείν και επικουρείν ) το Δία. Ετυμολογία από τα θέματα των λέξεων κουρώ, κείρω, επι-κουρώ., κουρά, κούροι, κούραι» > κόρες, κοράσια κ.τ.λ. Ειδικότερα στην κρητική διάλεκτο «κουρήτες» λέγονται αυτοί που διατρέφουν κουράδι (= το κοπάδι), οι βοσκοί. Κουρήτες λέγονταν επίσης στην αρχαιότητα οι νεανίες (αι κούραι > οι κόρες και οι κούροι = τα κοράσια = κορίτσια και αγόρια της Κρήτης), καθώς και οι στρατιώτες είτε επειδή ήσαν νέοι είτε επειδή κούρευαν τα μαλλιά τους κ.α. (Περισσότερα για τους Ιδαίους δακτύλου ή Κουρήτες βλέπε σε ειδικό κεφάλαιο)

Η αιγίδα, το κέρας της Αμάλθειας και ο Αιγίοχος Δίας

Όταν η αίγα Αμάλθεια γέρασε και πέθανε, ο Δίας λυπήθηκε πολύ και από ευγνωμοσύνη την έκανε αστερισμό. Από το δέρμα της έφτιαξε την παντοδύναμη αιγίδα του (όποιος έμπαινε μέσα σε αυτή την προβιά του ζώου, δεν τον έβρισκαν ούτε βέλη ούτε αρρώστιες κ.τ.λ.), που ήταν το πιο σημαντικό όπλο του στην Τιτανομαχία. Την αιγίδα χάρισε μετά ο Δίας στην Αθηνά. Όλα αυτά είναι και ο λόγος που λέμε σήμερα «Υπό την αιγίδα του Υπουργείου τάδες…»

Ο Διόδωρος λέει: «Όσο για την αίγα (Αμάλθεια) που τον ανέθρεψε, ο Δίας της απένειμε μεν και άλλες τιμές, αλλά πήρε από αυτήν την επωνυμία Αιγίοχος (Διόδωρος, βίβλος 5, 70)

Το κέρας της Αμάλθειας ή κέρας Αφθονίας ήταν το κέρατο της κατσίκας τροφού του Δία, το οποίο έσπασε ο μικρός Δίας καθώς έπαιζε. Το κέρατο αυτό το έδωσε μετά ο Δίας στη γυναίκα βρεφοκόμο του, προικίζοντάς το κέρατο με μαγικές ιδιότητες. Αυτός που το είχε, αρκούσε μόνο να κάνει μια ευχή και αμέσως εμφανίζονταν μπροστά του όλα τα καλά του κόσμου ή καρποί και άνθη κ.α. Από τότε έμεινε γνωστό ως "κέρας της Αμάλθειας" ή "κέρας της Αφθονίας". Όταν ο Ηρακλής αγωνιζόταν με το Αχελώο (που είχε μεταμορφωθεί σε ταύρος), για χάρη της Δηιάνειρας και τον νίκησε, πήρε από αυτόν ως δώρο το κέρατο αυτό (Στράβων Ι, c 459)

Η απαγωγή της Ευρώπης από το Δία

Όταν ο Δίας ήταν νέος στην Κρήτη πήγε μαζί με άλλους Κρητικούς στη Φοινίκη όπου έκλεψε και μάλιστα μεταμορφωμένος σε ταύρο την πριγκίπισσα Ευρώπη, την οποία έφερε στην Κρήτη και μαζί απόκτησαν δυο παιδιά, το Μίνωα και το Ραδάμανθυ, οι οποίοι οργάνωσαν την πρώτη στον κόσμο πολιτεία και συνάμα συγκρότησαν την περίφημη θαλασσοκρατορία των Κρητών. (Περισσότερα βλέπε στο ειδικό Κεφάλαιο για το μύθο: «Απαγωγή της Ευρώπης από το Δία»)

Σημειώνεται ότι ο Δίας, όπως θα δούμε πιο κάτω, φέρεται να έχει πάρα πολλές συζύγους, επειδή οι αρχαίοι βασιλιάδες απέδιδαν την καταγωγή τους σ’ αυτόν για ευνόητους λόγους, δηλαδή είτε για να τους σέβονται είτε για να νομίζουν οι υπήκοοί τους ότι αυτά που λένε, οι εντολές τους, είναι σωστά ή θεϊκά προστάγματα κ.α. Εξ ου και το «εξουσία ελέου Θεού.

Ο γάμος Δία και Ήρας στην Κρήτη

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Δίας είχε πάρα πολλές συζύγους, επίσημη όμως μια, την Ήρα, την οποία, καθώς λέει ο Διόδωρος Σικελιώτης (Ιστορική βιβλιοθήκη 5, 72), νυμφεύτηκε στην περιοχή της Κνωσού, σε ένα μέρος κοντά στον ποταμό Θήρηνο, όπου υπήρχε ιερό και όπου μετά οι ντόπιοι έκαναν κάθε χρόνο άγιες θυσίες κατά απομίμηση του γάμου με τον τρόπο που παραδόθηκε σ’ αυτούς ότι έγινε αρχικά.

Ο Απολλόδωρος (βιβλίο 2. 113-114) λέει ότι στους γάμους του Δία, η γιαγιά του η Γαία του χάρισε ένα άλσος γενάτο με μηλιές που έκαναν χρυσά μήλα και που το φρουρούσε ο Λάδωνας, ένα αθάνατο φίδι φύλακας. Τα μήλα αυτά είναι τα καλούμενα «μήλα εσπερίδων», τα οποία έκλεψε ο Ηρακλής (Βλέπε το άλσος αυτό και τον Ηρακλή σε νομίσματα της Φαιστού.)

Ο Παυσανίας (Ελλάδος Περιήγησης ΙΧ, 40,3-4) μας πληροφορεί ότι στην Κνωσό υπήρχε άγαλμα της Ήρας που το είχε φτιάξει ο Δαίδαλος, ενώ πάρα πολλά νομίσματα της Κνωσού φέρουν τη Ήρας ως νύμφη, με κολιέ, σκουλαρίκια, στέφανο κ.α

Σύμφωνα με ένα άλλο μύθο, η Ήρα δεν υπέκυπτε αρχικά στον έρωτά του Δία και γι' αυτό κατέφυγε σ' ένα τέχνασμα. Μια κρύα μέρα του χειμώνα εμφανίστηκε έξω από το παράθυρό της μεταμορφωμένος σε κούκο. Εκείνη λυπήθηκε το παγωμένο πουλί και το έβαλε στον κόρφο της για να ζεσταθεί. Τότε ο θεός πήρε την κανονική του μορφή και αφού της υποσχέθηκε ότι θα την κάνει νόμιμη σύζυγό του, ενώθηκε μαζί της. Το κυρίαρχο ζευγάρι των Ιδαίων ορέων της Ίδης και του Ολύμπου απέκτησε στη συνέχεια τρία παιδιά, την αιώνια έφηβη Ήβη, που την έδωσαν ως σύζυγο στον Ηρακλή, όταν έγινε αθάνατος, τον πολεμόχαρο Άρη και το θεϊκό σιδηρουργό Ήφαιστο.

Β. Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑ

Το όνομα, ο θάνατος και η μετάσταση του Δία

Για τη «ζωή και τη εκ γης μετάστασιν εις τον ουρανόν» και το όνομα του Δία, ο Διόδωρος Σικελιώτης λέει:

<< Ο Δίας νίκησε τον πατέρα του Κρόνο και τους Τιτάνες και γενικά επέδειξε μεγάλο ζήλο στο να τιμωρεί τους ασεβείς και τους πονηρούς, αλλά και στο να ευεργετεί τα πλήθη. Ευεργεσίες έναντι των οποίων μετά τη μετάσταση του από τους ανθρώπους ονομάστηκε Ζήν, διότι θεωρήθηκε αιτία του καλώς ζειν των ανθρώπων, ενώ εκείνοι που είχαν ευεργετηθεί του έκαναν την τιμή να το εγκαταστήσουν στον ουρανό και όλοι πρόθυμα τον αγόρευσαν θεό και κύριο του σύμπαντος κόσμου στον αιώνα το άπαντα….>>. (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 3, 61)

<< Ο Δίας, για να γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος του κόσμου, χρειάστηκε να γυρίσει όλη την οικουμένη, σκοτώνοντας τους ληστές και τους ασεβείς και εισάγοντας την ισότητα και δημοκρατία. Καταρχήν, ο Δίας, αναμετρήθηκε και νίκησε τους Τιτάνες της γενέτειράς του Κρήτης, το Μύλινο και την παρέα του και στη Φρυγία τον Τυφώνα και τους δικούς του, μετά της Μακεδονίας, της Ιταλίας…. Και, μετά τη μετάστασή του από τη γη στον ουρανό, είχε γεννηθεί στις ψυχές εκείνων που είχαν ευεργετηθεί από αυτόν η δίκαιη πίστη ότι εκείνος ήταν ο κύριος όλων όσων γίνονται στον ουρανό και εννοώ τις βροχές, τους κεραυνούς κι όλα τα παρόμοια. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, τον ονόμαζαν Ζήνα, επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν πως εκείνος είναι το αίτιο του ζην («προσαγορευθήναι Ζήνα μεν από του δοκείν τοις ανθρώποις αίτιον είναι του ζην»), καθώς κάνει τους καρπούς να ωριμάζουν φτιάχνοντας τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Τον ονομάζουν, επίσης, πατέρα (λατινικά Jupiter) για τη φροντίδα και την εύνοια που δείχνει προς όλους τους ανθρώπους, αλλά και γιατί θεωρείται ως πρώτη αρχή του γένους των ανθρώπων, καθώς και ύπατο βασιλιά, από την αρχή της εξουσίας του, αλλά και Ευβουλέα και Πάνσοφο από τη σοφία που έχουν οι σωστές συμβουλές του….>> (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 5)

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (βίβλος 4), σχετικά με τους ημίθεους, λέει: << Οι ήρωες και οι ημίθεοι ήσαν άνθρωποι, άνθρωποι που εν ζωή είχαν κάνει αξιόλογα πολεμικά έργα, πολλές και μεγάλες ανδραγαθίες σε καιρό πολέμου ή που σε καιρό ειρήνης ευεργέτησαν πάρα πολύ το βίο του συνόλου των ανθρώπων κάνοντας ανακαλύψεις ή θεσμοθέτησαν νόμους κ.τ.λ. και οι μεταγενέστεροι τους τίμησαν, άλλους ως θεούς και άλλους ως ήρωες. >>

Τα γένη των θεών και ανθρώπων και η Τιτανομαχία

(Η μυσταγωγία - μυθοποίηση του Δία)

Στον κόσμο, σύμφωνα με τη Θρησκεία των Ολύμπιων Θεών, αρχικά υπήρχε μόνο το γένος των κακών θεών (Τιτάνων, Γιγάντων κ.α.) με αρχηγό το Κρόνο, πατέρα του Δία, τους οποίους νίκησε ο Δίας στην καλούμενη Τιτανομαχία και δημιούργησε στη συνέχεια το γένος των καλών Θεών. Οι καλοί θεοί (ο Δίας, ο Ποσειδώνας, η Αθηνά κ.τ.λ.), κατοικούσαν στην κορφή του Ολύμπου – απ΄ όπου και Ολύμπιοι - και στον Ουρανό, για να επιστατούν από ψηλά το γένος των ανθρώπων, που κατοικούσε στη γη, καθώς και το γένος των ημίθεων: Ηρακλής κ.α. (= τα τέκνα μεταξύ θεών και ανθρώπων. Τα τέκνα αυτά ήταν κάτι ως ο Χριστός εν ζωή που ήταν γιος του θεού και της παρθένου Μαρίας).

Ο Δίας, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, για να γίνει κυρίαρχος του κόσμου, καταρχήν νίκησε τους κακοποιούς τιτάνες, στην επονομαζόμενη Τιτανομαχία, η οποία έγινε στην Κνωσό της Κρήτης, σύμφωνα με το Διόδωρο. Στη μάχη αυτή ο Δίας τελικά νίκησε, επειδή με τη συμβουλή της Γαίας, ελευθέρωσε τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες, που οι Τιτάνες τους είχαν φυλακίσει στα Τάρταρα οπότε αυτοί από ευγνωμοσύνη βοήθησαν το Δία εναντίον των Τιτάνων. Βοήθησαν, επίσης, και η κόρη του Δία Αθηνά, που πολεμούσε σαν άντρας και του Ηρακλή και του Διόνυσου ως συμπαραστάτες. Μετά αναμετρήθηκε με τους Γίγαντες, όμως η πιο οδυνηρή σύγκρουση ήταν αυτή με τον Τυφώνα, ο οποίος κατάφερε να τραυματίσει το Δία. Όμως με την πονηριά του Ερμή και του Πάνα είχαμε πάλι αίσιο τέλος για τους Ολύμπιους και ιδιαίτερα για το Δία. Μετά από όλες αυτές τις περιπέτειες έγινε η μοιρασιά ανάμεσα στα τρία αδέρφια. Ο Δίας ανέλαβε τη βασιλεία του Ουρανού, ο Ποσειδώνας τη θάλασσα και ο Αδης τον Κάτω Κόσμο

Σύμφωνα με άλλους μύθους, όταν ο Δίας μεγάλωσε, οι Νύμφες του αποκάλυψαν τα πάντα, σχετικά με το σκληρόκαρδο πατέρα του και για όλες τις περιπέτειες που πέρασε η μητέρα του και ο ίδιος μέχρι να φτάσει σ' αυτή την ηλικία. Με τις πολύτιμες συμβουλές, τις ευχές και τα μαγικά βότανα των Νυμφών και ιδιαίτερα της Μήτιδας, έφτασε μπροστά στον Κρόνο· του αποκάλυψε την ταυτότητά του και ζήτησε το θρόνο του. Αυτός αρνήθηκε, αλλά ο Δίας μετά από μακροχρόνια πάλη κατάφερε να τον ακινητοποιήσει. Στη συνέχεια του έδωσε ένα βοτάνι και αμέσως ο Κρόνος ξέρασε τα υπόλοιπα παιδιά του, την Ήρα και μετέπειτα νόμιμη σύζυγο του, την Εστία, τη Δήμητρα, τον Ποσειδώνα και τον Πλούτωνα. Ακολούθως και όταν ο Δίας ανακηρύχθηκε θεός και μάλιστα επικεφαλής των θεών του Ολύμπου (του Ολυμπιακού Πανθέου), έδειξε την ευγνωμοσύνη του σε σ' όλα τα πλάσματα που τον βοήθησαν στην ανατροφή του. Καταρχήν επισκέφτηκε τη γενέτειρά του τη Δίκτη και έκτισε εκεί μια πόλη, δείγμα της αγάπης του γι αυτήν. Έκτοτε μάλιστα δεν παρέλειπε να επισκέπτεται τη Δίκτη κάθε χρόνο. Αμέσως μετά έκανε την Αμάλθεια και τον αετό αστερισμούς και στα χαριτωμένα περιστέρια ανέθεσε την ευχάριστη υπηρεσία να αναγγέλλουν τις εποχές

Σημειώνεται ότι:

1) Ο Κρόνος, ο γεννήτορας μα και άστοργος πατέρας του Δία, ονομάστηκε έτσι επειδή είναι ο χρόνος, ο γενάρχης μα και φονιάς των πάντων (με τα γηρατειά), άρα ο άστοργος πατέρας. Ο Κρόνος > χρόνος είναι εκείνος που φέρνει τη ζωή, καθώς και την ανάσταση της φύσης την Ανοιξη, αλλά και που στη συνέχεια την τρώει άσπλαχνα με το θάνατο στα γηρατειά. Ο Χρόνος ως στοιχείο γεννιέται όπου υπάρχει Γη και Ουρανός και στη βασιλεία του (στο χρόνο) όλα γεννιούνται, αλλά και όλα πεθαίνουν. Το μόνο που δεν πεθαίνει ή που δεν τρώει ο Κρόνος (ο χρόνος) είναι η ζωή, ο Δίας ή Ζευς. Επιβιώνει με τέχνασμα, με το κλείσιμό της μέσα σε σπόρο, κάτι ως γίνεται με αυτόν που μπαίνει σε σπήλαιο, οπότε ο Κρόνος (χρόνος) τρώει το σώμα, την ύλη και η ζωή γλιτώνει και αναβιώνει κατόπιν ως παιδί. Αυτός είναι και ο λόγος που η ελληνική Μυθολογία λέει ότι ο Κρόνος εξαπατήθηκε από τη Ρέα δίνοντάς του να φάει μια πέτρα αντί για το νεογέννητο Δία.

Οι λέξεις «Κρόνος» και «Ρέα» (= η σύζυγος του Δία) ετυμολογικά παράγονται από το: εκ- ρέω > εκ-ροή, Κρόνος…από πού και: ρέω > ρόος – ρους, εκ – κρέω > κρουνός, (ε)κρέματα > χρήματα...κ.α. Βλέπε και λεξικό “Αρχαίας Ελληνικής”, Ι. Σιδέρη: «κρόνος = ο χρόνος, κρονόληρος = ο γέρος, ο πολύχρονος και ξεμωραμένος άνθρωπος,

3) Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι 12 θεοί του Ολύμπου είναι καταρχάς δημιούργημα των Αιγυπτίων που έφεραν από εκεί οι Δαναοί στην Ελλάδα (οι Δαναοί ήσαν ένα φύλο που ήρθε πριν από τα Τρωικά στο Άργος και ενώθηκε με τους Αχαιούς που κατοικούσαν εκεί, εξ ου και Αργείοι = Δαναοί = Αχαιοί) και συμβολίζουν τους 12 μήνες του Χρόνου (του φονιά Κρόνου).

Δικταίο άντρο (Μουσείο Ηρακλείου): Πιστοί του Δία σε λατρευτικές στάσεις, κάτι ως κάνουμε το σταυρό μας στην χριστιανική θρησκεία.

Γ . ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Ο ΔΙΑΣ

Η ύπαρξη ή όχι του Δία

Πολλοί λένε ότι ο Δίας δεν υπήρξε. Πιθανόν, αν και εγώ πιστεύω το αντίθετο. Ωστόσο οι αρχαίοι Έλληνες, όπως μας πληροφορούν οι Διόδωρος, Στράβωνας κ.α., πίστευαν ακράδαντα και φανατικά, ότι ο Δίας υπήρξε και ως άνθρωπος και ως θεός. Πίστευαν συγκεκριμένα ότι ο Δίας εν ζωή ήταν ένας άνθρωπος που γεννήθηκε, μεγάλωσε και πέθανε στην Κρήτη και ο οποίος μετά το θάνατό του, λόγω των εξαίρετων πράξεων που είχε κάνει εν ζωή, θεοποιήθηκε, κάτι όπως έγινε και με το Χριστό και τους Αγίους στη χριστιανική Θρησκεία. Ο Λόγος άλλωστε που ο Καλλίμαχος, όταν άκουσε κάποιους Κρητικούς να λένε ότι ο Δίας «αντε… πάει έσβησε», έγραψε τον ύμνο του προς το Δία με τον τίτλο «Κρήτες αεί ψεύστες».

Απλώς είτε επειδή σήμερα έχουμε άλλη θρησκεία είτε γιατί παλιά υπήρχε η μυθοποίηση (που προσθέτει μυστήριο και υπερβολές για ευνόητους λόγους στη ζωή κάποιου) μας δημιουργεί την εντύπωση ότι δεν υπήρξε.

Ποιος ακριβώς ήταν εν ζωή ο Δίας

Ο Ηρόδοτος αναφέρει, σχετικά με το Μίνωα και την Ευρώπη, τα εξής που του είπαν λέει οι λόγιοι των Περσών: «Μετά από αυτά, λένε οι Πέρσες, κάποιοι από τους Έλληνες, γιατί δεν ξέρουν να πουν το όνομά τους, πάτησα πόδι στην Τύρο της Φοινίκης και άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά την Ευρώπη. Μπορεί να ήταν Κρήτες. («Μετά δε ταύτα τινάς των Ελλήνων φασί της Φοινίκης ες Τύρον προσσχόντες αρπάσαι του βασιλέως την Θυγατέρα Ευρώπην. Είησαν δ’ αν ούτοι Κρήτες..).» (Ηρόδοτος Α, 2 - 5)

«Όταν όμως στην Κρήτη συνεπλάκησαν τα παιδιά της Ευρώπης, ο Μίνωας με το Σαρπηδόνα, για το ποιος θα γίνει βασιλιάς, επεκράτησε ο Μίνωας και έδιωξε το Σαρπηδόνα με τους στασιαστές του και αυτοί κυνηγημένοι κατέφυγαν στην Ασία, στο μέρος που ονομάζεται γη της Μιλυάδας. (Ηρόδοτος Α, 172 - 173)

Επομένως και σύμφωνα με τους Πέρσες - Ηρόδοτο, ο Μίνωας δεν ήταν στην πραγματικότητα γιος του θεού Δία, όπως λένε οι Έλληνες, αλλά γιος ενός Έλληνα Κρητικού βασιλιά, εκείνου που πήγε μαζί με άλλους και έκλεψε από την Τύρο της Ασίας την κόρη του βασιλιά Ευρώπη και ο οποίος όταν πέθανε, τα παιδιά του, ο Μίνωας και ο Σαρπηδόνας, συνεπλάκησαν για το ποιος θα πάρει τη βασιλεία. Εκτός κι αν ο βασιλιάς αυτός μετά το θάνατό του ανακηρύχτηκε θεός, ο θεός Δίας.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τους Διόδωρο (βίβλος 4, 60, 5 80-81 κ.α.), Απολλόδωρο (Β και Γ και Επιτομή) κ.α., ο Μίνωας αφενός αντικατέστησε στο θρόνο της Κρήτης το βασιλιά Αστέριο και αφετέρου αυτός και τα αδέλφια του ήταν υιοθετημένοι γιοι του βασιλιά Αστέριου, επειδή δεν είχε γιο παρά μόνο μια κόρη και ήθελε διάδοχο του θρόνου. Επομένως ο Μίνωας ήταν εξώγαμος γιος του βασιλιάς της Κρήτης Αστέριου και είτε για ευνόητους λόγους (να τους σέβονται, να μην αντιδρούν οι υπήκοοι στις αποφάσεις τους κ,τ,λ.) είτε γιατί πρόσφεραν πολύ σημαντικό έργο στους Κρήτες, κάτι που είναι και η αλήθεια, ειπώθηκε ότι ο μεν Αστέριος ήταν ο θεός Δίας και ο Μίνωας ο γιος του.

Σωστότερα, η περίπτωση Δία και Μίνωα e;inai ένα γεγονός σαν κι αυτό με τον Ιωσήφ και το Χριστό στη Χριστιανική Θρησκεία, όπου ο μεν Χριστός φέρεται γιος του Θεού και ο Ιωσήφ σύζυγος της μάνας του Χριστού, της Παναγίας. Σημειώνεται επίσης ότι ο Διόδωρος Σικελιώτης, όπως θα δούμε πιο κάτω, αναφέρει ότι παλιά υπήρχαν δυο θεοί με το όνομα Δία, ο Κρητικός και ο Λίβυος. (Περισσότερα για το Μίνωα βλέπε σε ειδικό Κεφάλαιο)

Δ. Ο ΛΙΒΥΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΙΔΑΙΑ & ΚΡΗΤΗ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης, σχετικά με την ονομασία της νήσου Κρήτης, λέει ότι σύμφωνα με το μύθο των Ατλάντιων της Λιβύης (= Αφρικής), μύθο όμως που δεν αποδέχονται λέει οι Κρήτες, αρχικά υπήρχαν δυο θεοί με το όνομα Δίας. Από αυτούς ο προγενέστερος ήταν ντόπιος κρητικός, αδελφός του Ουρανού (γιος της Ρέας και του Κρόνου), ο οποίος όταν έγινε βασιλιάς της νήσου ονόμασε το νησί (της έδωσε το όνομα «Ιδαία») από τη γυναίκα του Ιδαία και θάφτηκε εκεί μετά τον θάνατό του. Ο μεταγενέστερος Δίας ήταν λέει Λίβυος (Αφρικανός), γιος της Ρέας και του Άμμωνα ( αδελφού του Κρόνου, πρώην συζύγου της Ρέας), ο οποίος (ο Άμμωνας) μετά την ήττα του από τον Κρόνο για τη βασιλεία, διέφυγε από τη Λιβύη (Αφρική) στην Κρήτη όπου νυμφεύτηκε την κόρη ενός από τους Κουρήτες που βασίλευαν εκεί τότε, ανέλαβε την εξουσία του τόπου και το νησί που μέχρι τότε ονομαζόταν Ιδαία το μετονόμασε Κρήτη από τη γυναίκα του, πρβ:

Ι. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΛΙΒΥΩΝ

Τήνος Κυκλάδων, 330 π.Χ. με κεφαλή του Αμμωνα

Αργυρό δίδραχμο Τήνου, 250 π.Χ, με Αμμωνα και Ποσειδώνα

<<Ο Κρόνος , σύμφωνα με τον μύθο, που ήταν αδελφός του Άτλαντα και διακρινόταν για την ασέβειά και την πλεονεξία του. Παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα από την οποία απέκτησε το Δία, που προσονομάστηκε Ολύμπιος (από το όνομα του επιμελητή του, όπως λέει σε άλλο σημείο, βίβλος 3, 73). Είχε υπάρξει, όμως, και άλλος Δίας, αδελφός του Ουρανού, που βασίλευσε στην Κρήτη, υπολειπόμενου κατά πολύ σε δόξα από το μεταγενέστερο. Αυτός, λοιπόν, βασίλευσε σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ ο προγενέστερος, που ήταν κύριος μόνο του προαναφερθέντος νησιού, απέκτησε δέκα γιους, τους ονομαζόμενους Κουρήτες. Ονόμασε, επίσης, το νησί από τη γυναίκα του Ιδαία και θάφτηκε εκεί μετά τον θάνατό του, ενώ ο τόπος που δέχτηκε τη σωρό του επιδεικνύεται μέχρι την εποχή μας. Οι Κρήτες όμως δε συμφωνούν και θα πούμε τον μύθο όπως τον λένε αυτοί, όταν θα μιλήσουμε για την Κρήτη….>> (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 3, 61)

<<Λέει πως ο Άμμωνας, βασιλιάς σ’ αυτό το μέρος της Λιβύης (= Αφρικής) παντρεύτηκε την κόρη του Ουρανού, την ονομαζόμενη Ρέα, που ήταν αδελφή του Κρόνου και των υπόλοιπων Τιτάνων. Μια φορά που επισκέπτονταν το βασίλειό του συνάντησε κοντά στα λεγόμενα Κεραύνεια όρη μια παρθένα ξεχωριστής ομορφιάς της οποίας το όνομα ήταν Αμάλθεια. Καθώς την ερωτεύθηκε κι έσμιξε μαζί της απόκτησε από αυτήν γιο, το Διόνυσο, έτσι ανέδειξε την Αμάλθεια κυρία της γύρω περιοχής, της οποίας το σχήμα έμοιαζε με κέρατο βοδιού και γι αυτό ονομάστηκε «Κέρας Εσπέρου». Η περιοχή, ένεκα της ποιότητας του εδάφους, είναι γεμάτη με όλες τις ποικιλίες της αμπέλου και των υπόλοιπων δέντρων που βγάζουν ήμερους καρπούς. Όταν η προαναφερθείσα γυναίκα ανέλαβε την εξουσία εκείνης της χώρας, η χώρα ονομάστηκε «Κέρας Αμαλθείας». Γι αυτό και οι μεταγενέστεροι άνθρωποι, ένεκα της παραπάνω αιτίας, την καλύτερη γη που βγάζει κάθε είδους καρπούς την προσαγορεύουν «κέρας Αμαλθείας» ….>> (Διόδωρος, βίβλος 3, 68)

<<… Καθώς διαδόθηκε η αξία και η φήμη του (Άμμωνα), λέγεται πως η Ρέα οργίστηκε με τον Άμμωνα και τον εγκατέλειψε κι έφυγε για τα αδέλφια της τους Τιτάνες, όπου παντρεύτηκε τον αδελφό της τον Κρόνο. Αυτός πεισμένος από τη Ρέα, εκστράτευσε με τους Τιτάνες εναντίον του Άμμωνα. Στη μάχη που δόθηκε ο Κρόνος κέρδισε την υπεροχή, ενώ ο Άμμωνας πιεζόμενος από σιτοδεία κατέφυγε στην Κρήτη, όπου, αφού παντρεύτηκε την Κρήτη, κόρη ενός από τους Κουρήτες που βασίλευαν εκεί τότε, ανέλαβε την εξουσία του τόπου και το νησί που μέχρι τότε ονομαζόταν Ιδαία το μετονόμασε Κρήτη από τη γυναίκα του…>> (Διόδωρος, βίβλος 3, 71)

<<… Σύμφωνα με τη παράδοση το κεφάλι του Άμμωνα είχε το σχήμα κεφαλής κριαριού, γιατί τέτοιο παράσημο είχε το κράνος που φορούσε στις εκστρατείες του. Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι που διηγούνται το μύθο ότι πραγματικά ο θεός Άμμων είχε κερατάκια δεξιά και αριστερά στους κροτάφους του, γι αυτό και ο Διόνυσος (στα αιγυπτιακά, λέει σε άλλο μέρος ο Διόδωρος, λέγεται Όσιρις) ως γιος του είχε την ίδια όψη με τον πατέρα του κι έτσι παραδόθηκε στις επόμενες γενεές των ανθρώπων τούτος ο θεός να έχει κέρατα…>> (Διόδωρος, βίβλος 3, 73)

ΙΙ. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ

<<… Οι Κρήτες, λοιπόν, διηγούνται το μύθο πως τον καιρό που οι Κουρήτες ήταν νέοι υπήρχαν οι λεγόμενοι Τιτάνες. Αυτοί κατοικούσαν στην περιοχή της Κνωσού, εκεί όπου και τώρα δείχνουν θεμέλια του οίκου της Ρέας και άλσος κυπαρισσιών αφιερωμένο στη θεά από τα πολύ παλιά χρόνια. Οι Τιτάνες ήταν έξι άντρες και πέντε γυναίκες τον αριθμό, για τους οποίους άλλοι μυθολογούν ότι ήταν παιδιά του Ουρανού και της Γης και άλλοι λένε πως πατέρας τους ήταν ένας Κουρήτης και η μητέρα τους η Τιταία από την οποία και πήραν το όνομά τους. Αγόρια ήταν ο Κρόνος, ο Υπερίωνας και ο Κρίος, στη συνέχεια ο Ιαπετός και ο Κριός και τελευταίος ο Ωκεανός, ενώ αδελφές τους ήταν η Ρέα, η Θέμις και η Μνημοσύνη, καθώς και η Φοίβη και η Τηθύς. Όλοι τους έγιναν εφευρέτες κάποιων αγαθών για την ανθρωπότητα και λόγω της ευεργεσίας τους δέχτηκαν τιμές και έμεινε η μνήμη τους αιώνια. Ο Κρόνος που ήταν ο μεγαλύτερος στην ηλικία έγινε βασιλιάς και τους ανθρώπους που είχε υπό υπηκόους τους έβγαλε από την αγριότητα και τους έκανε να ζουν πολιτισμένα, γι αυτό και η αποδοχή που έτυχε από τους ανθρώπους ήταν μεγάλη, καθώς επισκέφτηκε πολλά μέρη της οικουμένης.>> (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5,66)

<<…….Σχετικά, όμως, με τη γέννηση και τη βασιλεία του Δία, υπάρχουν διαφωνίες. Άλλοι λένε πως μετά τη μετάσταση του Κρόνου από τους ανθρώπους στους θεούς το διαδέχθηκε στη βασιλεία (ο Δίας), χωρίς να υποτάξει με βία τον πατέρα του (Κρόνο), αλλά λαμβάνοντας το αξίωμα νόμιμα και δίκαια, ενώ άλλοι παραδίδουν το μύθο ότι δόθηκε χρησμός στον Κρόνο, σχετικά με τη γέννηση του Δία ότι ο γιος που θα γεννήσει θα του πάει αποσπάσει βίαια τη βασιλεία. Έτσι ο Κρόνος αφάνιζε κάθε φορά τα παιδιά του που γεννιόνταν. Η Ρέα αγανάκτησε, αλλά μη μπορώντας να αλλάξει την απόφαση του άντρα της, όταν γέννησε το Δία, τον έκρυψε στην Ίδη και τον έδωσε κρυφά να το αναθρέψουν οι Κουρήτες που κατοικούσαν πλησίον στο βουνό της Ίδης. Εκείνοι τον πήγαν σε κάποιο σπήλαιο και τον παρέδωσαν στις Νύμφες, με την εντολή να τον περιποιούνται με τη μεγαλύτερη φροντίδα. Οι Νύμφες ανακατεύοντας μέλι και γάλα έθρεψαν το παιδί και το τάιζαν από το μαστό της αίγας που ονομαζόταν Αμάλθεια. Πολλά σημάδια της γέννησης και της διατροφής του θεού παραμένουν μέχρι σήμερα στο νησί. Λένε, για παράδειγμα, πως καθώς τον μετέφεραν νήπιο οι Κουρήτες έπεσε ο ομφαλός του κοντά στο ποτάμι που ονομάζεται Τρίτωνας και πως από κείνο το γεγονός έγινε ιερός τούτος ο τόπος και ονομάστηκε ομφαλός (αφαλός), καθώς και το γύρω πεδίο ονομάστηκε «ομφάλειον». Κατά δε την Ίδη, όπου συνέβηκε να ανατραφεί ο θεός, έγινε ιερή και το σπήλαιο μέσα στο οποίο διατράφηκε, όσο και τα γύρω λιβάδια που είναι στην κορυφή του όρους αφιερώθηκαν σε εκείνον. Το πιο καταπληκτικό, που αναφέρουν, όμως, οι μύθοι είναι εκείνο με τις μέλισσες και δεν πρέπει να το παραλείψουμε, γιατί λένε πως θέλοντας ο θεός να διαφυλαχθεί η ανάμνησή της στενής σχέσης που είχε μ’ αυτές, άλλαξε το χρώμα τους και το έκανε να μοιάζει με χαλκό που χρυσίζει και καθώς ο τόπος βρίσκεται σε πολύ μεγάλο υψόμετρο και οι άνεμοι που φυσούνε είναι δυνατοί και το χιόνι που πέφτει πολύ, έκανε τις μέλισσες να είναι ανεπηρέαστες και απρόσβλητες, μια και ζούνε σε τόπους όπου οι χειμώνες είναι βαρείς. Όσο για την αίγα (Αμάλθεια) που τον ανέθρεψε, ο Δίας της απένειμε μεν και άλλες τιμές, αλλά πήρε από αυτήν την επωνυμία Αιγίοχος. Όταν έφτασε στην ηλικία της άνδρωσης, λένε πως πρώτα ίδρυσε μια πόλη στην περιοχή της Δίκτης, όπου σύμφωνα με το μύθο που λένε έλαβε χώρα η γέννησή του, η πόλη τούτη εγκαταλείφθηκε τα κατοπινά χρόνια, αλλά σώζονται ακόμη βάσεις θεμελίων της…: «…ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…>> (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70)

( Περισσότερα για τις ονομασίες «Ιδαία» και «Κρήτη»,

βλέπε στο Κεφάλαιο «Ιδαίοι Δακτύλοι ή Κ(ου)ρήτες». )

Σημειώνεται επίσης ότι:

1) Από τα ως άνω λεγόμενα του Διόδωρου φαίνεται ότι όπως σήμερα υπάρχουν αιρέσεις (βλέπε π.χ. Καθολικούς και Χριστιανούς, όπου άλλους Αγίους, άλλες δοξασίες κ.τ.λ. έχουν οι μεν και άλλα οι δε), έτσι υπήρχαν και παλιά. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Αμάλθεια είναι αίγα(γρος) και όχι γυναίκα όπως λέει ο μύθος των Ατλάντιων. Ομοίως το κέρας της Αμάλθειας είναι το κέρατο της αίγας Αμάλθειας που όποιος το είχε του έφερνε ευτυχία και όχι το κέρατο του θεού Άμμωνα ή μια χώρα με αυτό το όνομα, όπως λέει ο μύθος των Ατλάντιων. Ομοίως ο Όλυμπος (απ΄ όπου και Ολύμπιος) είναι βουνό, όπου κατοικούσαν οι θεοί μετά τη μετάστασή τους (κάτι ως ο ουρανός στη Χριστιανική θρησκεία) και όχι επιμελητής, όπως λέει ο μύθος των Ατλάντιων κ.α. (Περισσότερα βλέπε «Λίβυος και Κρητικός ή Κρηταγενής Δίας, στο μυθικό μέρος)

2) Ο Άμμων ή Λίβυος Δίας λατρευόταν από τους βάρβαρους (Αιγυπτίους, Κάρες Φοίνικες κ.α.), ενώ ο Κρητικός Δίας από τους Έλληνες και μετά και από τους Λατίνους. Ωστόσο και μερικοί Έλληνες λάτρευαν το Λίβυο Δία, κάτι ως γίνεται σήμερα με κάποιους καθολικούς Έλληνες στα Δωδεκάνησα. Οι Μακεδόνες λάτρευαν τον Κρηταγενή Δία, όπως φαίνεται από τα νομίσματά τους. Ωστόσο, όταν ο Μ. Αλέξανδρος κατέκτησε την Αίγυπτο, ανακηρύχθηκε γιος του Άμμωνα Δία, κάτι που δέχτηκε για να δείξει ότι σέβεται τη θρησκεία των Αιγυπτίων.

Ε. Η ΙΔΗ Ή ΙΔΑΙΑ ΟΡΗ, Η ΔΙΚΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ

Η Ίδη ή Ιδαία όρη και η Δίκτη

Ίδη ή Ιδαία όρη, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, λέγονται τα όρη (ειδικά η Δίκτη και ο Ψηλορείτης) της Κρήτης, απ΄όπου και Ιδαίοι δάκτυλοι = οι Κρήτες, Ιδομενέας, Ιδαίος Ηρακλής κ.α. Ιδαία όρη ονομάζονταν επίσης και τα βουνά της Φρυγίας και ήταν αφιερωμένα στη Ρέα.

Η Δίκτη, σύμφωνα με τους συγγραφείς, είναι ένα από τα βουνά της οροσειράς Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης, το οποίο, όπως μας πληροφορεί το ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ (10^ος αι. μ.Χ.), ονομάστηκε έτσι επειδή το βουνό αυτό γέννησε το Δία: «Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, από το Δίκτον. Είρηται παρά το τέκω τίκτω τις ούσα, από εκεί τεχθήναι τον Δία». (Μέγα ετυμολογικό Λεξικό)

Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι με το όνομα «Ίδη ή Ιδαία όρη» υπάρχουν δυο βουνά, το ένα στην Τρωάδα (Φρυγία) και το άλλο στην Κρήτη, καθώς και ότι στην Κρήτη υπάρχουν δυο οροσειρές, η μια είναι τα «Λευκά όρη» στο δυτικό μέρος και η άλλη είναι η «Ίδη» ή Ιδαία όρη» στο μέσο που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος της νήσου και είναι και το υψηλότερο. Στην οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη βρίσκεται λέει και ο λόφος Πύτνα όπου είναι κτισμένη η πόλη Ιεράπυτνα, άρα στα Ιδαία όρη περιλαμβάνεται και το βουνό η Δίκτη, αφού η πόλη Ιεράπυτνα είναι πιο ανατολικά της Κρήτης από ότι το βουνό Δίκτη. Λέει συγκεκριμένα ο Στράβωνας:

«…Των δ’ ορών τα μεν προς δύσιν καλείται Λευκά, ου λειπόμενα του Ταϋγέτου κατά το ύψος….. Εν μέσω δ΄ εστί κατά το ευρύ χορότατον της νήσου το Ιδαίον όρον υψηλότατον των εκεί… άλλα δ’ εστι πάρισα τοις Λευκοίς, τα μεν επί νότον τα δ’ επί την εω λήγοντα.» (Στράβων Γεωγραφικά Ι’, ΙV 4 c 475)

«…Ίδη γαρ το όρος τοτε Κρητικόν και το Τρωικόν, και Δίκτη τόπος εν τη Σκηψία και όρος εν Κρήτη’ της δε Ίδης λόφος είναι η Πύτνα, όπου Ιεράπυτνα η πόλις……» (Στράβων Γεωγραφικών Ι’, ΙΙΙ 20, C 471)

Παράβαλε επίσης ότι ο Διόδωρος Σικελιώτης από τη μια μιλά γενικά λέγοντας ότι ο Δίας γεννήθηκε και ανατράφηκε στην Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης και από την άλλη μας πληροφορεί ότι το συγκεκριμένο βουνό της οροσειράς Ίδης ή των Ιδαίων ορέων (μια και τα Ιδαία όρη είναι πολλά) που γεννήθηκε ο Δίας είναι το βουνό η Δίκτη, παράβαλε:

«…. Λέγεται πέντε Κούρητας εν Κρήτη εις αυτήν περαιωθήναι’ τούτους δ’ απογόνους γεγονέναι των υποδεξαμένων Δία παρά της μητρός Ρέας και θρεψάντων εν τοις κατά Κρήτην Ιδαίοις όρεσι….. (Διόδωρος Βιβλος 5, 60)

…Την δε Ρέα αγανακτήσασαν, και μη δυναμένην μετατεθείναι την προαίρεσιν του ανδρός, Τον Δία τεκούσα εν τη προσαγορευομένη Ίδη κλέψαι και δούναι λάθρα τοις Κούρησιν εκθρέψαι τοις κατοικούσι πλησίον του όρους της Ίδης. Τούτους δ’ απενέγκαντας εις τι άντρον παραδούναι ταις νύμφας παρακελευσάμενος την πάσα αυτού επιμέλειαν ποιείσθαι …… Κατά δε την Ίδη, εν η συνέβη τραφήναι τον Θεόν, το τε άντρον εν ω την δίαιταν είχε καθιέρωται και οι περί αυτό λειμώνες ομοίως ανείναι περί την ακρώρειαν όντες… .. ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…” (Διόδωρος Βιβλος 5, 70)

Και επειδή η Δίκτη (το βουνό όπου γεννήθηκαν ο Δίας, οι Δάκτυλοι της Κρήτης κ.α.) βρίσκεται στην οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης ή επειδή παλιά η Κρήτη λεγόταν παλιά και «Ιδαία» (βλέπε τι λέει ο Διόδωρος) γι αυτό και τα: Ιδαίοι Δάκτυλοι = Δικταίοι Δάκτυλοι = κρητικοί Δάκτυλοι, Ιδαίος Ηρακλής = ο κρητικός Ηρακλής, Ιδαίος Δίας =Δικταίος Δίας = κρητικός Δίας, Ιδαία όρη = κρητικά όρη, Δικταίοι κουρήτες = Ιδαίοι Κουρήτες = κρητικοί Κουρήτες κ.α.

Σημειώνεται, επίσης, ότι:

1) O Καλλίμαχος τοποθετεί τη Δίκτη στην περιοχή της Κυδωνίας (σημερινά Χανιά) της Κρήτης, όμως τον διαψεύδει ο Στράβωνας λέγοντας: <<Λένε επίσης ότι δεν έχει δίκιο o Καλλίμαχος, όταν ιστορεί ότι η Βριτόμαρτις καταφεύγοντας τη βία του Μίνωα από τη Δίκτη, πιάστηκε στα δίχτυα των ψαράδων κι έτσι οι Κυδωνιάτες την είπαν Δίκτυννα και το βουνό Δίκτη. Η Κυδωνία δεν έχει καμιά σχέση γειτονίας με τους τόπους τούτους, αφού βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Βουνό της Κυδωνίας είναι ο Τίτυρος. Όπου υπάρχει ιερό, όχι το Δικταίο, αλλά το Δικτύνναιο>>. (Στράβων, Γεωγραφικά Ι, IV 12)

2) Ενώ ο Στράβωνας (Γεωγραφικά βιβλίο 10) λέει, όπως είδαμε πιο πριν, ότι η Δίκτη βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της Κρήτης, σωστά, στους χάρτες του την τοποθετεί πιο ανατολικά απ΄ ότι πραγματικά βρίσκεται. Προφανώς αυτό οφείλεται στο ότι την αρχαία εποχή δεν υπήρχαν αεροφωτογραφίες (η γεωγραφία ήταν ακόμη πρωτόγονη) και γι αυτό γίνονταν και λάθη.

Το Δικταίο άντρο

Το Δικταίο άντρο είναι ένα σπήλαιο που βρίσκεται στις πρόποδες της Δίκτης και συγκεκριμένα άνωθεν του σημερινού χωριού Ψυχρό στο Λασίθι Κρήτης, 1020μ. υψόμετρο, όπου, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς (βλέπε πιο κάτω αρχαίες πηγές):

1) Η Ρέα γέννησε το Δία, κάτι όπως ο Χριστός στο σπήλαιο της Βηθλεέμ, αλλά και στη συνέχεια ανατράφηκε από τους Δικταίους Κουρήτες.

2) Η νύμφη Αγχιάλη γέννησε τους Ιδαίους Δάκτυλους, τους ιδρυτές των Ολυμπιακών αγώνων κ.α.

3) Ο Μίνωας, ο γιος του Δία και κριτής του Αδη, ερχόταν κάθε εννιά χρόνια και συναντούσε τον πατέρα του το Δία, ο οποίος του υπαγόρευε τη σοφή νομοθεσία του, τις σοφές εντολές του, κάτι όπως ο Μωυσής στο όρος Σινά.

4) Ο Δίας, σύμφωνα με το Λουκιανό, έφερε την Ευρώπη και κοιμήθηκε μαζί της, αφού την έκλεψε από τη Φοινίκη.

5) Κρύφτηκαν οι Αρπυιες, για να γλιτώσουν από τους Αργοναύτες.

Οι Αρπυιες ήταν τρία αρπακτικά (απ΄όπου και «άρπυιες» ) πουλιά με κεφάλι γυναίκας που ονομαζόταν: Αελλώ (= θυελλώδης), Ωκηπέτη (= γοργόφτερη) και Κελαινώ (= σκοτεινή) που βασάνιζαν με εντολή του Απόλλωνα το βασιλιά της Θράκης Φινέα, επειδή έκανε κατάχρηση των μαντικών του ιδιοτήτων. Όταν οι Αργοναύτες έφθασαν στη Θράκη τις καταδίωξαν οι γιοι του Βορέα Ζήτης και Κάλαϊ, για να απαλλάξουν το Φινέα από το μαρτύριο.

6) Αποκοιμήθηκε για πάρα πολλά έτη (κάπου 57) ο σοφός-προφήτης και μάντης Επιμενίδης.

Σύμφωνα με το Διογένη Λαέρτιο («Επιμενίδης», ή βιβλία 1-2, 109 – 115), ο Επιμενίδης ήταν από την Κνωσό, αν και δε του φαινόταν γιατί είχε μακριά μαλλιά. Μια μέρα που έψαχνε ένα αρνί μπήκε σε μια σπηλιά και εκεί κουρασμένος ως ήταν κοιμήθηκε για 57 χρόνια και όταν ξύπνησε άρχισε να ψάχνει πάλι για το αρνί. Πέθανε σε ηλικία 157 ετών, όμως οι Κρήτες λένε 299. Κλήθηκε από τους Αθηναίους την 46 Ολυμπιάδα και έκανε καθαρμό. Έγραψε βιβλία για τους Κουρήτες, για το Μίνωα κ.α. Έγραψε επίσης μια επιστολή, που την αναφέρει ο Λαέρτιος, προς το Σόλωνα με περιεχόμενο το πολίτευμα που καθόρισε ο Μίνωας για τους Κρητικούς.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Σόλων), ο Επιμενίδης ήταν μάντης -γητευτής και συγγραφέας που τα κείμενά του τα έγραφε σε έπη. Καθάρισε με καθαρμούς την Αθήνα από το «κυλώνειο άγος». Κατά το λεξικό του Σούδα γεννήθηκε το 659 π.Χ., έγραψε «επικώς και καταλογάδην μυστήρια, καθαρμούς και άλλα αινιγματώδη» συγγράμματα, τα εξής: Κουρητών και Κορυβάντων γένεσις και θεογονία, σε 5000 στίχους. Αργούς ναυπηγία και Ιάσονος εις Κόλχους απόπλους, σε 6500 στίχους, Περί θυσιών και της εν Κρήτη πολιτείας, σε πεζό λόγο, Περί Μίνω και ραδάνθυος, σε 4000 στίχους.

Ο ΥΜΝΟΣ ΣΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ ΔΙΑ

Ιώ. Μέγιστε Κούρε, χαίρε μοι

Κρόνιε, παγκρατές γάνους,

βέβακες δαιμόνων αγώμενος.

Δίκταν ές ενιαυτόν έρπε

και γέγαθι μολπά

ταν τοι κρέκομεν πακτίσι

μείξαντες αμ΄ αυλοίσιν,

και στάντες αείδομεν τεόν

αμφί βωμόν ευερκή.

Ιώ. Μέγιστε Κούρε, Χαίρε μοι

Κρόνιε, παγκρατές γάνους,

βέβακες δαιμόνων αγώμενος

Δίκταν ές ενιαυτόν.

Ωραι Δε βρύον κατήτος

και βροτούς Δίκα κατήχε

άλλα τε θνατ΄ ‘αμφεπε ζω

α φίλολβος Ειρήνα.

Ιώ. Μέγιστε Κούρε, χαίρε μοι

Κρόνιε, παγκρατές γάνους,

βέβακες δαιμόνων αγώμενος

Δίκταν ες ενιαυτόν.

Αμών θόρε κ΄ ες δέμνια

και θορ΄ εύποκ΄ ες ποίμνια

κ΄ ες λήϊα καρπών θόρε

κ΄ ες τελεσφόρους αύρας.

Ιώ. Μέγιστε Κούρε, χαίρε μοι

Κρόνιε, παγκρατές γάνους,

βέβακες δαιμόνων αγώμενος

Δίκταν ες ενιαυτόν.

Θόρε κ΄ ες πόληας αμών

κ΄ ες ποντοφόρας νάας

Θόρε κ΄ ες νέους πολείτας

Θόρε κ΄ ες Θέμιν κλειτάν.

Βοήθα Μέγιστε Κούρε, καλώς ήλθες

γιέ του Κρόνου, Παντοδύναμε και λαμπρότερε

από τους άλλους (θεούς).

Συνοδευόμενος από τους Δαίμονες (Κουρήτες), έρχεσαι κάθε χρόνο στη Δίκτη

και ψάλλομε τον ΄ύμνο σου

κτυπώντας τις άρπες,

συγχωνεύοντας τον ήχο τους, με τον ήχο των αυλών,

και ψάλλομε αυτόν

γύρω από το βωμό σου, τον περιφραγμένο καλά.

Βοήθα Μέγιστε Κούρε, καλώς ήλθες

γιέ του Κρόνου, Παντοδύναμε και λαμπρότερε

από τους άλλους (θεούς).

Συνοδευόμενος από τους Δαίμονες (Κουρήτες) έρχεσαι κάθε χρόνο στη Δίκτη.

Την εποχή των βρύων, κατά την οποία

δικαιοσύνη κατέχει τους ανθρώπους,

αλλά και στεφανώνω

την ευδαίμονα Ειρήνη.

Βοήθα Μέγιστε Κούρε, καλώς ήλθες

γιέ του Κρόνου, Παντοδύναμε και λαμπρότερε

από τους άλλους (θεούς).

Συνοδευόμενος από τους Δαίμονες (Κουρήτες),έρχεσαι κάθε χρόνο στη Δίκτη.

Βοήθησε να αυξάνεται η οικογένεια.

και πλούσια μαλλιά να έχουν τα πρόβατα ,

και πολύ καρπό τα σπαρτά,

και ευνοϊκοί άνεμοι στα ταξίδια που πραγματοποιούνται.

Βοήθα Μέγιστε Κούρε, καλώς ήλθες

γιέ του Κρόνου, Παντοδύναμε και λαμπρότερε

από τους άλλους (θεούς).

Συνοδευόμενος από τους Δαίμονες (Κουρήτες), έρχεσαι κάθε χρόνο στη Δίκτη.

Βοήθα τις πόλεις

και τα πλοία που πλέουν στους πόντους.

Βοήθα να έχει αρκετούς νέους η πόλη,

βοήθα και τη δικαιοσύνη στην ένδοξο πόλη.

Ο Δικταίος Ύμνος είναι γραμμένος στη δωρική και Ιωνική διάλεκτο και βρέθηκε χαραγμένος πάνω σε πλάκες στο Παλαίκαστρο Σητείας Κρήτης όπου υπήρχε ιερό του Δικταίου Δία (Δικταίο Ιερό) , όπως μας πληροφορεί ο Στράβωνας (Στράβων 10.475).

Αρχαιολογικά ευρήματα Δικταίου άντρου

Στα αρχαιολογικά ευρήματα του Δικταίου άντρου βλέπουμε αφιερώματα με ειδώλια βρεφών, μανάδων, βρεφοκρατουσών, εγκύων γυναικών, επιτόκων, αίγαγρων κ.τ.λ. που επιβεβαιώνουν τους αρχαίους συγγραφείς που λένε ότι στο σπήλαιο αυτό γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας. Βλέπουμε, επίσης, ειδώλια ταύρων, του Τάλω (= προστάτη της Ευρώπης) κ.τ.λ. που επιβεβαιώνουν, επίσης, τους αρχαίους συγγραφείς που λένε ότι ο Δίας με μορφή ταύρου έφερε εδώ την Ευρώπη. Αυτό, αφού και π.χ. δεν πας σε ένα μέρος αφιερώματα με ειδώλια βρέφους, μανάδων κ.τ.λ. αν δεν έχει γίνει κάτι σχετικό εκεί. Πιο απλά, επειδή στο Δικταίο άντρο ειπώθηκε ότι η Ρέα γέννησε το Δία, μετά αυτό έγινε λατρευτικό για τις μάνες, για τα βρέφη κ.τ.λ.

Σημειώνεται ότι:

1) Στο Δικταίο άντρο εκτός των αρχαιολογικών ευρημάτων που βρίσκονται στο Μουσείο Ηρακλείου έχουν βρεθεί και πάρα πολλά άλλα από παράνομες ανασκαφές, όμως αυτά έχουν πουληθεί στο εξωτερικό από τους ξένους ερευνητές που είχαν έλθει στη Κρήτη επί Τουρκοκρατίας και Κρητικής Πολιτείας και μετά είπαν ότι δε βρήκαν τίποτε, επειδή πιο μπροστά τα είχαν πουλήσει στα χυτήρια οι ντόπιοι. Πολλά από αυτά τα ευρήματα τα εντοπίζουμε σήμερα στις διάφορες αρχαιολογικές συλλογές του εξωτερικού.

2) Τα αρχαιολογικά ευρήματα του Δικταίου άντρου που έχουν παραδώσει οι συνεπείς αρχαιολόγοι και ερευνητές στο αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου έχουν καταχωνιαστεί σκόπιμα, για να μη φαίνεται ότι ο Δίας γεννήθηκε στο Δικταίο άντρο του Λασιθίου.

3) Τα ευρήματα που παρουσιάζουμε είναι από τα βιβλία: Το Δικταίο άντρο, Αντώνη Σ. Βασιλάκη, Η Κρήτη, Θ. Προβατάκη, Ελληνική μυθολογία – Κρητικοί μύθοι, Α. Κρασανάκη. Νομίσματα Κρήτης, Α. Κρασανάκη

ΦΩΤΟ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΔΙΚΤΑΙΟΥ ΑΝΤΡΟΥ

ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ - ΕΙΣΟΔΟΣ

ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

Δικταίο άντρο: Χάλκινα ειδώλια βρέφους, ως ο Δίας που γεννήθηκε εδώ και μάνας ή κυοφορούσας, ως η μάνα Ρέα που γέννησε εδώ το Δία. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου).

Επειδή στο Δικταίο άντρο ειπώθηκε ότι η Ρέα γέννησε το Δία, μετά αυτό έγινε λατρευτικό για τις μάνες και παιδιά.

«[Α 1,6] oργισθείσα δε επί τούτοις Ρέα παραγίνεται μεν εις Κρήτη, οπηνίκα τον Δία εγκυμονούσα ετύγχανε, γεννά δε εν τω άντρω της Δίκτης Δία και τούτον μεν δίδωσι τρέφεσθαι Κούρησι τε και ταις Μελισσέως παισί νύμφαις, Αδραστεία τε και Ίδη.

[Α 1,7] αύται μεν ουν τον παίδα έτρεφον τω της Αμαλθείας γάλακτι, οι δε Κούρητες ένοπλοι εν τω άντρω το βρέφος φυλάσσοντες τοις δόρασι τας ασπίδας συνέκρουον, ίνα μη της του παιδός φωνής ο Κρόνος ακούση. Ρέα δε λίθον σπαργανώσασα δέδωκε Κρόνω καταπιείν ως τον γεγεννημένον παίδα.

(Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη Α)

Δικταίο άντρο: Ειδώλιο περιστεράς, ως αυτής που έφερνε εδώ νέκταρ στο Δία. (Μουσείο Ηρακλείου)

Δικταίο άντρο: Χάλκινα ειδώλια αίγα(γρου) ως η Αμάλθεια που βύζανε το Δία εδώ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ: χάλκινο ειδώλιο μάνας που περιμένει να της δώσουν το βρέφος της, για να το θηλάσει, όπως έκανε η Ρέα, όταν γέννησε εδώ το Δία (Μουσείο Ηρακλείου)

Δικταίο άντρο: Μάνα σε λατρευτική στάση, γυναίκα κυοφορούσα, όπως η Ρέα όταν ήρθε εδώ, για να γεννήσει το Δία(Μουσείο Ηρακλείου)

Δικταίο άντρο: Μάνα που περιμένει να πάρει και να θηλάσει το παιδί της, όπως η Ρέα όταν ήρθε εδώ και γέννησε το Δία(Μουσείο Ηρακλείου)

Δικταίο άντρο: Χάλιινο ειδώλιο του Θεού Αμμωνα Ρα

Δικταιον άντρο: Χάλκινο ειδώλιο Κουρήτη, δηλαδή Κρήτα πολεμιστή (φαντάρου), όπως αυτοί που κτυπούσαν εδώ τις ασπίδες τους, για να μην ακούσει τα κλάματα του Δία ο Κρόνος.

Ο Στράβωνας (Γεωγραφικά βιβλίο Ι’, c 469 ΙΙΙ 11) λέει ότι οι Κουρήτες ονομάστηκαν έτσι είτε επειδή ήσαν νέοι («Κούροι») είτε επειδή υπηρέτησαν ή διέτρεφαν («υπουργείν και κουροτροφείν) το Δία στην Κρήτη.

ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ: Πήλινη λυχνία με ανάγλυφη απεικόνιση του Τάλω με τη μορφή του φτερωτού ανθρώπου, προστάτη της Ευρώπης, της νήσου Κρήτης και των Νόμων Κρήτης. Στην αριστερή του πλευρά έχει υπό τη προστασία (υπό τη σκέπη) κάποια γυναίκα με μακριά μαλλιά, την Ευρώπη μάλλον. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

«….Οι μούνοι πλεόνων μοιρηγέται ηδέ πάρεδροι Μητέρος Ιδαίης κεκληαται, όσσοι έασιν Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιέες, ους ποτέ νύμφη Αγχιάλη Δικταίο ανά σπέος, αμφοτέρησιν δραξάμενη γαίης Οιαξιλίδος, εβλάστησε.» (Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 – 1135)

Δικταιον άντρο: Χάλκινο ειδώλια Κουρήτη ή τροφού, ως αυτών που βοήθησαν εδώ στη γέννα και στην ανατροφή του Δια. Κρατά κάτι (ίσως παιδί ή αμφορέα με γάλα) (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

Δικταιον άντρο: Ειδώλιο άρματος παιγνίδι παιδιού, του Δία(Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ: Ειδώλια ταύρου και ένα ρύτος με μορφή ταύρου, όπως μεταμορφώθηκε ο Δίας, για να φέρει εδώ την Ευρώπη. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

«Ταύτα εκ Φοινίκης άχρι της Κρήτης εγένετο. Επεί δε επέβη τη νήσω ο μεν ταύρος ουκέτι εφαίνετο, έπιλαβόμενος δε της χειρός ο Ζευς άπηγε την Ευρώπην, εις το Δικταίο ¶ντρο, ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν. Ηπίστατο γαρ ήδη εφ' ότω άγοιτο».(Λ. Σαμωσατέας)

ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ: Πινακίδα με γραμμική γραφή, καθώς και με αλφαβητική, ανακαλυφθείσα από

Σπ. μαρινάτος ("Γραμμάτων διδασκάλια")

ΣΤ. ΨΕΥΔΗ ΠΟΥ ΛΕΓΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑ

Α. Ο ΔΙΑΣ ΗΤΑΝ …… ΕΞΩΓΗΙΝΟΣ

Σύμφωνα με τον 'Eριχ φον Ντένικεν («Chariots of the Gods») οι άνθρωποι επί εποχής του Δία ήταν σε πολύ πρώιμο στάδιο της ανάπτυξης και επομένως δεν είχαν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν πολιτισμό και τέτοιους ευφάνταστους μύθους και ως εκ τούτου υποστηρίζει ότι ο Δίας και ο Απόλλωνας θα πρέπει να ήταν εξωγήινα και διδάσκαλοι του πολιτισμού μας, καθώς μύησαν τους Έλληνες σε τεχνικές όπως η κατασκευή τειχών, σπιτιών και δρόμων, αλλά και την ιατρική. Με την ίδια τακτική, δηλαδή βασιζόμενος σε αρχαίους μύθους και προχωρώντας σε λογικοφανείς συλλογισμούς, ο Ελβετός συγγραφέας Ντένικεν κατάφερε με μια σειρά βιβλίων να πείσει μεγάλη μερίδα του διεθνούς αναγνωστικού κοινού για την ...διαστημική προέλευση των περισσότερων αρχαίων πολιτισμών. Σαφώς ο Δίας και οι άλλοι θεοί του Ολυμπιακού πάνθεου δεν ήσαν εξωγήινοι, αλλά αρχικά γήινοι (άνθρωποι), όπως λένε οι αρχαίοι συγγραφείς, που εν ζωή είχαν κάνει μεγάλες αγαθοεργίες πάνω στη δουλειά που έκανε ο καθένας (οι κακοί Δαίμονες το αντίθετο) και γι αυτό μετά τον θάνατό τους θεοποιήθηκαν, κάτι ως και ο Χριστός και οι Αγιοι στη Χριστιανική θρησκεία σήμερα. (Περισσότερα στο Κεφάλαιο A.)

Β. Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΑΙΟΣ ΔΙΑΣ

(«Κρήτες αεί ψεύται»)

Ο Καλλίμαχος, ποιητής και Διευθυντής της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης επί εποχής Πτολεμαίου του Φιλάρετου (άρα ποιητής που έζησε όταν άρχισε να παρακμάζει η θρησκεία των Ολύμπιων θεών), σε ένα ύμνο του προς το Θεός Δία, λέει τα εξής:

Καλλιμάχου, Ύμνος εις ΔΙΑ

"Ζηνός έοι τί κεν άλλο παρά σπονδήσιν αειδείν

λώιον, ή θεόν αυτόν, αεί μέγαν, αιέν άνακτα,

Πηλαγόνων ελατήρα, δικασπόλον ουρανίδηση;

Πώς και νιν, Δικταίον αείσομεν ηέ Λυκαίον;

Εν δοιή μάλα θυμός επεί γένος αμφήριστον.

Ζεύ, σε μεν Ιδαίοισιν εν ούρεσι φασί γενέσθαι,

Ζευ, σε δ' εν Αρκαδίη πότεροι, πάτερ, εψεύσαντο;

Κρήτες αεί ψεύσται και γαρ τάφον, ώ άνα, σείο

Κρήτες ετεκτήναντο, συ δ' ου θάνες εσσί γαρ αιεί.

Εν δε σε Παρρασίω Ρείη τέκεν, ήχι μάλιστα

Έσκεν όρος θάμνησι περισκεπές, ένθεν ο χώρος Ιερός

……….…" (Καλλιμάχου, Ύμνος εις ΔΙΑ 1 - 15)

Σε μετάφραση:

"Πώς καλλίτερα θα μπορούσε κανείς να υμνήσει κατά τις θυσίες το Δία

παρά να τον ειπεί θεό, πάντοτε μέγα, αιώνιο άνακτα,

διώκτη των Πηλαγόνων, δικαστή των επουρανίων θεών;

Πώς θα τον εξυμνήσωμεν, ως Δικταίον ή ως Λυκαίον;

Ο νους μου ευρίσκεται σε μεγάλη αμφιβολία

διότι το γένος του είναι αμφισβητήσιμον.

Ω Δία, για σένα οι μεν λέγουν ότι γεννήθηκες στα βουνά της Κρήτης (Ιδαία όρη)

Ω Δία, για σένα οι δε λένε ότι γεννήθηκες στην Αρκαδία, ποιοι, πατέρα, λένε ψέματα;

Οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες και διότι τάφο, ω άνακτα, για σένα

οι Κρήτες κατασκεύασαν, εσύ όμως δεν απέθανες διότι εσύ είσαι αιώνιος.

Αλλά εσένα σε γέννησε η Ρέα εις το Παρράσιον,

όπου ήταν ένα βουνό πολυσκέπαστο με θάμνους, γι αυτό το λόγο

ο τόπος αυτός είναι ιερός…………" (Καλλιμάχου, Ύμνος εις ΔΙΑ 1 - 15)

Από τους στίχους 6 – 10 του ανωτέρω ύμνου γίνεται φανερό ότι ο Καλλίμαχος με τον ύμνο του αυτό:

Α) Μεταφέρει τη γέννηση του Δία στην Αρκαδία και λέει ψεύτες τους Κρητικούς, επειδή οι Κρήτες έλεγαν από τη μια ότι ο Δίας γεννήθηκε στην Κρήτη και από την άλλη ότι πέθανε και τον έθαψαν στην Κρήτη («…Κρήτες αεί ψεύσται και γαρ τάφον, ώ άνα..»), ενώ αυτός δεν ήθελε να παραδεχθεί το θάνατό του. Για τους ίδιους λόγους, ο Καλλίμαχος παραλλάσσει όλο τον κρητικό μύθο, σχετικά με το Δία, μεταφέροντας το βουνό Όλυμπο από τη Θεσσαλία στην Αρκαδία και συνάμα παραλλάσσει την Κρήτη σε Κρητέα, τη πόλη Πραισό ή Πράσο της Κρήτης (όπου υπήρχε το ιερό του Δικταίου Δία) σε Παρασία ή Παράσιον, το όρος Λύκτος της Κρήτης (το βουνό όπου υπήρχε το Δικταίον άντρο, όπου γενήθηκε ο Δίας) σε Λύκαιον κ.α

Β) Μιλά για «Ιδαία όρη» (μιλά σε πληθυντικό αριθμό: «Ιδαίοισιν εν ούρεσι» = στην ονομαστική «Ιδαία όρη»), άρα εννοεί όλα τα βουνά, την οροσειρά της νήσου «Ιδαίας» (= η Κρήτη, κατά Διόδωρο Σικελιώτη) στην οποία ανήκει και η Δίκτη και όχι το βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης, όπως λένε άλλοι. Και το ότι ισχύει αυτό φαίνεται και από το ότι ο Καλλίμαχος αρχίζει τον ύμνο του λέγοντας το Δία: «Πώς θα τον εξυμνήσωμεν, ως Δικταίον ή ως Λυκαίον;» (δεν λέει «Ιδαίον»)

Σημειώνεται, επίσης, ότι:

1) Το ότι ο Καλλίμαχος δεν έχει δίκιο γι αυτά που λέει φαίνεται και από τα πιο κάτω λεγόμενα του Στράβωνα και του Διόδωρου.

Λέει ο Στράβωνας: <<Λένε επίσης ότι δεν έχει δίκιο o Καλλίμαχος, όταν ιστορεί ότι η Βριτόμαρτις καταφεύγοντας τη βία του Μίνωα από τη Δίκτη, πιάστηκε στα δίχτυα των ψαράδων κι έτσι οι Κυδωνιάτες την είπαν Δίκτυννα και το βουνό Δίκτη. Η Κυδωνία δεν έχει καμιά σχέση γειτονίας με τους τόπους τούτους, αφού βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Βουνό της Κυδωνίας είναι ο Τίτυρος. Όπου υπάρχει ιερό, όχι το Δικταίον, αλλά το Δικτύνναιο…..( Στράβων, Γεωγραφικά Ι, IV 12)

Λέει ο Διόδωρος: <<Η Βριτόμαρτις που ονομάζεται και Δίκτυννα, σύμφωνα με το μύθο που αναφέρουν, γεννήθηκε στην Καινώ της Κρήτης, από το Δία και την Κάρμη, του Εύβουλου του γιου της Δήμητρας. Αυτή που ανακάλυψε τα δίχτυα που χρησιμοποιούνται στο κυνήγι ονομάστηκε Δίκτυννα και περνούσε τις μέρες της με την Αρτεμη, αιτία για την οποία μερικοί πιστεύουν πως η Δίκτυννα είναι ίδια με την Αρτεμη. Οι Κρήτες καθιέρωσαν θυσίες κι έκτισαν ναούς προς τιμή ετούτης της θεάς. Εκείνοι που διηγούνται την ιστορία ότι ονομάστηκε Δίκτυννα, επειδή κατέφυγε στα δίχτυα των ψαράδων, όταν την κυνηγούσε ο Μίνωας, για να τη βιάσει, κάνουν λάθος, γιατί ούτε πιθανό να βρέθηκε σε τέτοια αδυναμία η Θεά, ώστε να χρειαστεί τη βοήθειά των ανθρώπων, θυγατέρα ούσα του μέγιστου των θεών, ούτε είναι σωστό να προσάπτουμε στο Μίνωα μια τέτοια ασέβεια, καθόσον η παράδοση μας λέει ρητά ότι ήταν προσκολλημένος στις αρχές του δικαίου κι έζησε ζωή παινεμένη.>> (Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική βιβλιοθήκη 5^η, 77),

2) Ο Παυσανίας (4,33,1), όταν περιγράφει τα της Αρκαδίας, αναφέρει και τα πιο πάνω λεγόμενα του Καλλίμαχου, ως ισχυρισμό των Αρκάδων: "…το όρος εστί το Λύκαιον καλούσι δε αυτό και Όλυμπον, και Ιεράν γε έτεροι των Αρκάδων κορυφήν. Τραφήναι δε τον Δία φασίν εν τω όρει τούτω και χώρα τε εστίν εν Λυκαίω Κρητέα καλουμένη - αύτη δε η Κρητέα εστίν εξ' αριστεράς Απόλλωνος άλσους επίκλησιν Παρρασίου - και την Κρήτην ένθα ο Κρητών έχει λόγος τραφήναι Δία, το χωρίον τούτο είναι, και ου δια την νήσον, αμφισβητούσιν οι Αρκάδες"

Σε μετάφραση: "... το όρος είναι το Λύκαιον, το ονομάζουν και Όλυμπο και άλλοι ιερή των Αρκάδων κορυφή. Λένε δε ότι στο βουνό αυτό ανατράφηκε ο Δίας και υπάρχει στο Λύκαιο και μία έκταση που καλείται Κρητέα - βρίσκεται αυτή η Κρητέα στα αριστερά του άλσους που το αποκαλούν "του Παρρασίου Απόλλωνα" - και ως Κρήτη, για την οποία η παράδοση των Κρητών λέει ότι ανατράφηκε ο Δίας, νοείται αυτό εδώ το μέρος και όχι το νησί Κρήτη που το τελευταίο αμφισβητούν οι Αρκάδες". (Παυσ. Η΄38, 2)

3) Ο Δίας, όπως και ο Χριστός, ήταν αρχικά άνθρωπος που έζησε και πέθανε στην Κρήτη. Ο Καλλίμαχος, μη γνωρίζοντας καλά τον κρητικό μύθο για το Δία, νομίζει ότι οι Κρήτες λένε ότι ο Δίας πέθανε με την έννοια ότι έπαψε πλέον να είναι θεός, κάτι που αυτός δεν ήθελε να παραδεχθεί, και ως απ΄αυτό είπε τον ως άνω ύμνο, για να εκδικηθεί τους Κρήτες.

Γ. ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ, ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΟ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ

Το σπήλαιο «Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας» στο Ψηλορελίτη, το αποκαλούμενο σήμερα «Ιδαίον άντρο».

Σύμφωνα με το Γάλλο καθηγητή Paul Faure (Fonctions de cavernes Cretoises, Paris 1964) και το φίλο του φυσικό Ελ. Πλατάκη («Το σπήλαιο της γεννήσεως του Κρηταγενούς Διός», Αμάλθεια τ. 27, 1976, Τα άντρα της Κρήτης, Αμάλθεια τ. 47, 1092), ο Δίας γεννήθηκε, ανατράφηκε και πέθανε στο σπήλαιο του Ψηλορείτη που μέχρι πρότινος λεγόταν λέει «Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας» (το σπήλαιο αυτό οι ίδιοι μετά μετονόμασαν σε «Ιδαίο άντρο»), επειδή:

A) Στις ανασκαφές που έκανε στο σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας, το 1884 ο γιατρός και πρόεδρος του Μουσείου Ηρακλείου Ιωσήφ Χατζηδάκης με τον αρχαιολόγο F. Halbherr και τον Ανωγειανό καθηγητή Γεώργιο Αεράκη ανακάλυψαν αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως: χάλκινο τύμπανο, βάσεις χάλκινων τριπόδων, αναθηματικούς χάλκινους λέβητες, χάλκινες ασπίδες κ.α., καθώς και μια πήλινη επιγραφή του 2ου ή 3ου μετά Χριστό αιώνα με τη φράση «Διί Ιδαίω ευχήν Αστήρ Αλεξάνδρου», βάσει των οποίων ο Γερμανός αρχαιολόγος Fabricius σχημάτισε λένε τη γνώμη ότι το σπήλαιο αυτό είναι το Ιδαίον άντρο των αρχαίων.

Β) Σε σχετική έρευνα που έκανε λέει το 1953- 1955 ο Γάλλος καθηγητής P. Faure (Βλέπε: Fonctions de cavernes Cretoises, Paris1964), είδε ότι τα κείμενα των Ησιόδου, Aρατου, Καλλίμαχου, Απολλώνιου και Απολλόδωρου μαρτυρούν, εμμέσως ή αμέσως, ότι η γέννηση και η ανατροφή του Δία έγινε στο Ψηλορείτη (Τα κείμενα αυτά βλέπε πιο κάτω.)

Γ) Στις ανασκαφές που έκανε στις 22/7/1886 ο Ιωσήφ Χατζηδάκης με τον Ιταλό αρχαιολόγο F. Halbherr στο σπήλαιο της Δίκτης που σήμερα φέρεται ως το σπήλαιο γέννησης και ανατροφής του Δία, αφενός δε βρέθηκαν τέτοια ευρήματα που να το πιστοποιούν και αφετέρου η αρχαία Δίκτη δεν ταυτίζεται με τη νέα. Η Δίκτη των αρχαίων δεν βρισκόταν στο Οροπέδιο Λασίθίου, αλλά πιο ανατολικά, στο σημερινό Παλαίκαστρο, αφού ο Πτολεμαίος τοποθετεί λέει τη Δίκτη δυτικά της Ιτάνου και ανατολικά της Ιεράπετρας και ο Στράβωνας (67 π.Χ. - 25 μ.Χ.) στο ανατολικότερο άκρον της Κρήτης και να απέχει 100 σταδίους (18 χιλιόμετρα) από το ακρωτήριο Σαμώνιο (σημερινό Ακρωτήριο Σίδερο) και 1000 σταδίους (180 χιλιόμετρα) δυτικά της Ίδης (Ψηλορείτη). Ωστόσο και αυτά είναι διαστρέβλωση, γιατί:

Δ) Η ταύτιση του σπηλαίου Ψυχρού με το Δικταίον άντρο έγινε κατά το τέλος του π. αιώνος κ.ε. και η εσφαλμένη αύτη άποψη ήταν φυσικό να διατυπωθεί, αφού πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, έστω και ασαφώς εν πολλοίς ομιλούν εν προκειμένω περί Δίκτης, η οποία κατά περίεργο τρόπο ταυτίσθηκε από των αρχών του αιώνος μας με τα μεταξύ Λασιθίου, Βιάννου και Ιεράπετρας όρη, ενώ η Δίκτη των Αρχαίων τοποθετείται πολύ ανατολικότερα, στη περιοχή της Σητείας και διότι οι στο σπήλαιο του Ψυχρού αρχαιολογικές έρευνες έφερες στο φως πλούσιο υλικό, το οποίο δεν στηρίζει μεν αμέσως την άποψη ταύτη, παρέχει όμως αποδεικτικά στοιχεία περί της χρησιμοποιήσεως του ως κέντρου λατρείας ανωνύμου θεότητας, ως εκ της οποίας νομίσθηκε ότι ο Ζευς γεννήθηκε σ’ αυτό. Ο συνδυασμός των δυο τούτων στοιχείων δημιούργησε την πλάνη,… Η αρχαία Δίκτη δε βρισκόταν μεταξύ Λασιθίου, Βιάννου και Ιεράπετρας, αλλά πιο ανατολικά, στο σημερινό Παλαίκαστρο, αφού ο Πτολεμαίος τοποθετεί τη Δίκτη δυτικά της Ιτάνου και ανατολικά της Ιεράπετρας και ο Στράβωνας (67 π.Χ. - 25 μ.Χ.) στο ανατολικότερο άκρον της Κρήτης και να απέχει 100 σταδίους (18 χιλιόμετρα) από το ακρωτήριο Σαμώνιο (σημερινό Ακρωτήριο Σίδερο) και 1000 σταδίους (180 χιλιόμετρα) δυτικά της Ίδης (Ψηλορείτη).

Ωστόσο όλα αυτά είναι ψεύδη, κακοήθειες, γιατί:

Εύρημα από το σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας στο Ψηλορείτη ή σήμερα Ιδαίο άντρο (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)

Ειπώθηκε ότι τα πρόσωπα που βλέπουμε εδώ είναι οι Κουρήτες που κτυπούν τις ασπίδες τους κατά την ώρα γέννησης του Δία, για να μην ακούσει τα κλάματα ο Κρόνος, οπότε σ’ αυτό εδώ το σπήλαιο γεννήθηκε ο Δίας. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί εδώ βλέπουμε, τα εξής: Α) Τέσσερις κύκλους που κάτι έχουν μέσα και δε διακρίνεται και όχι ασπίδες. Αλλωστε αν οι κύκλοι ήταν ασπίδες θα έπρεπε να είχαμε 4 πρόσωπα και όχι 3 που είναι εδώ.Β) Δυο φτερωτούς ανθρώπους που δεν κρατούν ασπίδες, αλλά κάτι άλλο. Επομένως εδώ δεν έχουμε Κουρήτες, γιατί οι Κουρήτες δεν είχαν φτερά, αλλά κάτι άλλο. Φτερά είχαν ορισμένοι φύλακες - δαίμονες (όπως ο Τάλως), η Θεά Νίκη κ.α. Γ) Ένα ταύρο και όχι την αίγα αμάλθεια, τη τροφό του Δία. Επομένως εδώ δεν έχουμε σκηνή από τη γέννηση του Δία, αλλά κάτι άλλο.

1) Δεν υπάρχει καμιά αρχαία μαρτυρία ή κάποιος μύθος ή αρχαίος συγγραφέας που να λέει ότι ο Δίας γεννήθηκε, ανατράφηκε και πέθανε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης. Όλες και όλοι λένε ότι ο Δίας γεννήθηκε, ανατράφηκε και νυμφεύτηκε την Ευρώπη στο βουνό Δίκτη της Κρήτης, στο Δικταίον άντρο. Απλώς και όπως θα δούμε πιο κάτω, επειδή από τη μια ο Ψηλορείτης λέγεται και «Ίδη» και από την άλλη σε ένα δυο αρχαία κείμενα αναφέρεται η οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης με σκοπό να προσδιοριστεί για το που επακριβώς βρίσκεται η Δίκτη, μερικοί νομίζουν ότι υπάρχουν και πηγές που λένε ότι ο Δίας γεννήθηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης.

2) Κανένα από τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη «Σπηλιάρα της βοσκοπούλας» δε σχετίζεται άμεσα με τη γέννηση και ανατροφή του Δία, αφού τύμπανα, ασπίδες, λέβητες, τρίποδα κ.τ.λ., ως αυτά που βρέθηκαν στο σπήλαιο αυτό, βρίσκουμε σε όλα σχεδόν τα ιερά. Αντίθετα τα ευρήματα που έχουν βρεθεί στο Δικταίον άντρο (τα οποία έχουν καταχωνιαστεί στο μουσείο Ηρακλείου, για να μη φαίνονται για ευνόητους λόγους) είναι ειδώλια βρεφών, μανάδων, βρεφοκρατουσών, εγκύων γυναικών, επιτόκων, αίγαγρων κ.τ.λ. που και σχετίζονται άμεσα με τη γέννηση και ανατροφή του Δία και επιβεβαιώνουν τους αρχαίους συγγραφείς που λένε ότι στο σπήλαιο αυτό γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας. Δεν πας σε ένα μέρος αφιερώματα με ειδώλια βρέφους, μανάδων κ.τ.λ. αν δεν έχει γίνει κάτι σχετικό εκεί. Πιο απλά, επειδή στο Δικταίον άντρο ειπώθηκε ότι η Ρέα γέννησε το Δία, μετά αυτό έγινε λατρευτικό για τις μάνες, για τα βρέφη κ.τ.λ. (Τα ευρήματα αυτά βλέπε στο Κεφάλαιο «Ο Κρηταγενής Δίας και το Δικταίον άντρο».)

3) Η πήλινη επιγραφή που βρέθηκε εδώ, στο σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας, γράφει «Ιδαίω Διί», δηλαδή αφιέρωμα στον «Ιδαίο Δία» = τον κρητικό ή κρηταγενή Δία και αυτό γιατί υπήρχε και ο «Λίβυος Δίας» (σχετικά μ’ αυτό βλέπε Διόδωρος Σικελιώτης βίβλος 3) και όχι γιατί ο Δίας γεννήθηκε σ’ αυτό το σπήλαιο ή ότι το σπήλαιο αυτό είναι το Ιδαίον αντρο. Πιο σωστά, επειδή η Δίκτη, το βουνό όπου γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας, βρίσκεται στην οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης άλλοι τον ονομάζουν Ιδαίο, άλλοι Δικταίον και άλλοι Κρητικό. Για τον ίδιο λόγο το σπήλαιο γέννησης και ανατροφής του Δία άλλοτε λέγεται «Δικταίον άντρο» (επειδή αυτό βρίσκεται στη Δίκτη), άλλοτε «Κρητέον υπ άντρω» (επειδή η Δίκτη ή το άντρο αυτό βρίσκεται στη νήσο Κρήτη) και άλλοτε «Ιδαίο άντρο» (επειδή η Δίκτη ή το άντρο αυτό βρίσκεται είτε στη νήσο Ιδαία = η Κρήτη είτε στην οροσειρά «Ίδη ή Ιδαία όρη» = τα όρη της Κρήτης). Παράβαλε και: Ιδαίος Ηρακλής = ο Κρητικός Ηρακλής (ο γιος της Αγχιάλης και του Δία), Ιδαίοι Δάκτυλοι = οι Κρητικοί Δάκτυλοι (= ο Ηρακλής, ο Ίδας κ.τ.λ.), Ίδη ή Ιδαία όρη = τα κρητικά όρη (= τα βουνά: Ψηλορείτης και Δίκτη )

4) Είναι ψευδές ότι η Δίκτη των αρχαίων ήταν διαφορετική από τη σημερινή (ότι η αρχαία Δίκτη βρισκόταν κοντά στη Σητεία) ή ότι το σπήλαιο Ψυχρού στη Δίκτη -Λασίθι ταυτίστηκε με το Δικταίο άντρο κατά το τέλος του παρελθόντος αιώνος, δηλαδή κατά τα έτη 1890-2000 μ.Χ., γιατί τα γραπτά μνημεία της ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας, αναφέρουν αφενός ότι ο Δίας γεννήθηκε στη Δίκτη, στο ένα από τα τρία πιο ψηλά βουνά της Κρήτης και που τώρα λέγεται Λασίτι και αφετέρου ότι το βουνό Δίκτη βρίσκεται μεταξύ του βουνού Ίδης (τρία είναι τα όρη της Κρήτης: η Δίκτη, η Ίδη και τα Λευκά όρη) και του ακρωτηρίου Σαμωνίου, πρβ:

1. «Όρη αξιολογότερα της Κρήτης είναι η Δίκτη εις το οποίον λέγειν πως εγενήθηκε ο Ζευς. Η Ίδη, εις το οποίο ανατράφηκε.. Τα Λευκά όρη ονομάζονται Σφακιά, πολυθρύλητα..» (ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ, ΔΑΝΙΗΛ ιερομονάχου και ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ιεροδιάκονου, Τόμος πρώτος, Εν Βιέννη 1791 μ.Χ.)

2. «Όρη ονομαστά της Κρήτης είναι η Δίκτη, το οποίον, ή και Δικταίον Λέγεται, κλειθέν ούτως από του εκεί τεχθείναι τον Δία, ή από των αλιευτικών δικτύων. Κείται μεταξύ του Ιδαίου όρους, και του Σαμωνίου άκρου, του οποίου αι κορυφαί λουκαι ούτω πόρρωθεν φαίνονται, ώστε εις τους πλέοντας παριστάνονται ωσάν νεφέλαι. Τούτου η κειμένη άκρα κατά το Λυβικόν Πέλαγος είναι διάσημος, εις την οποίαν ίστατο ποτέ άγαλμα του Διός αγένειον. Είναι εις αυτό το όρος και σπήλαιον Δικταίον καλούμενον. Η Ίδη, και Ίδα δωρικώς, και Ιδαίον, κληθέν ούτως, ότι εξ αυτού είναι δυνατόν να ίδη τινάς τα πέριξ. Απ΄αυτού του όρους, βλέπει άνθρωπος τον ήλιον, προτού ν’ ανέβη εις τον Ορίζοντα. εις αυτό ανετράφη ο Ζεύς, όθεν και Ιδαίος ονομάζεται. Οι Ποιηταί εκ τούτου του όρους ειώθασι και παν όρος Ιδίω καλείν. είναι και άντρον εν ταύτη τη νήσω Ιδαίον καλούμενον…» (ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΕΥΡΩΠΗΣ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΛΕΤΙΟΥ (1661 – 1714 μ.Χ.) & ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ, Τόμος Γ’, έκδοση β’, Εν βενετία 1807 μ.Χ.)

3. «ΚΡ’ΗΤΗ το πάλαι Ιδαία (νυν Ι’κρίτι, ή Κάνδια) κείται εν τη Μεσογείων θαλάσση κατά το μήκος από δυσμών κατ’ ανατολάς, και κατά μεσημβρίαν της Ελλάδος. Τα ακρωτ. εισί Κίμαρος, Κριού μέτωπον (Κριό) και Σαμώνιον (Σαλαμόνι). Το δυτικό μέρος του βουνού, το οποίο εκτείνεται δια της νήσου, ωνομάζετα Λευκά (νυν Σφακιά), το δε ανατολικόν Δίκτη (νυν Λαστι). Το υψηλότατον όρος της νήσου ην η Ίδη (Ψιλορίτι). Το πάλαι είχεν η Κρήτη πολλάς πόλεις (κώμας), ως εκατόν, εξ ων αι αξιολογότεραι ήσαν η Κνωσσός ή Γνωσσός (Κυνόσα), Γόρτυνος, η Κυδωνία (Χανιά), η Φαιστός, η Ιεράπυτνα (Γιράπετρα), η Λύκτος, αι Ελευθέρναι, η Αρκαδία (μονάς, Αρκάδι), η Ρίτυμνα (Ρέτιμο), η Αμφιμάλεια εις ένα κόλπον, ο λιμήν της Γνωσσού Μινώα και άλλοι πολλοί και η Ηράκλεια, ανθ’ ης η κατά τινας σημερινή Κάνδια.» (Γολδσμίθ, Ιστορία Ελλάδος, Κεφάλαιο ΚΑ, Τόμος Β’, Σύντομη Γεωγραφία Ελλάδας σελίδα ιδ, μετάφραση Αλεξανδρίδη Δημητρίου, έτος 1807 Βιέννη Αυστρίας)

Παράβαλε ομοίως ότι ο Γερμανός καθηγητής Κ. Σιτλ (σχόλια Ησιόδου, 1889 μ.Χ.). λέει ότι το Δικταίον και το Ιδαίον άντρο είναι το αυτό και λεγόταν έτσι γιατί η Δίκτη βρίσκεται στα Ιδαία όρη. Λέει συγκεκριμένα: «Δίκτον, μέρος της Ίδης οι άλλοι εκτός του Αρατου (φαινόμενα 33) καλούσιν Δίκτην, καθ’ υμάς δε λέγεται Λασίθι ή Λασιθιώτικα βουνά. Επί το άντρον τούτο, ο προσαγορεύετο Δικταίον ή και Ιδαίον, πάλαι ποτέ εφοίτουν πολλοί προσκυνηταί».

Σημειώνεται ότι η περιγραφή τόσο του Στράβωνα όσο και του Πτολεμαίου για το πού ακριβώς κείται η Δίκτη δεν είναι σύγχρονη, άρα ας μην περιμένουμε ακρίβεια στην περιγραφή τους. Παλιά οι μετρήσεις και οι χάρτες γίνονταν όχι με «κοντέρ» και αεροφωτογραφίες, όπως γίνονται σήμερα, αλλά απλώς με βήματα και σκίτσα που έκαναν κάποιοι εκτιμητές και ζωγράφοι πάνω από τις κορφές των βουνών ή πάνω από ένα κατάρτι πλοίου περιπλέοντας ένα νησί κ.τ.λ., οπότε ήταν επόμενο να μην γίνονται με τον τρόπο αυτό πιστές μετρήσεις και απεικονίσεις ή έτσι ένα βουνό ή μια πόλη κ.τ.λ. μπορεί να τοποθετείται πότε πιο δεξιά και πότε πιο αριστερά από ό,τι στην πραγματικότητα. Πιο απλά, η Δίκτη απέχει από το βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης σε ευθεία γραμμή και με σημερινά μέτρα περίπου 60 χιλιόμετρα και από το ακρωτήριο Σίδερο περίπου 40 χιλιόμετρα, άρα και οι δυο ως άνω πραγματικές αποστάσεις δεν είναι σε αναλογία με αυτές που λέει ο Στράβωνας με τον Πτολεμαίο και όχι μόνο η μια, αυτή που λαμβάνουν ως λάθος ο E. Πλατάκης με το P. Faure, για να αποδείξουν ότι η αρχαία Δίκτη είναι διάφορη από τη νέα και η αρχαία ήταν ακόμη πιο ανατολικά! Έπειτα παλιά οι αποστάσεις δε γινόταν σε ευθεία γραμμή, αλλά κατα μονοπάτια, οπότε η απόσταση από μεριάς Ψηλορείτη θα είναι πιο μεγάλη, λόγω των βουνών που παρεμβάλλονται.

Σημειώνεται επίσης ότι πιο ανατολικά της Δίκτης είναι η αρχαία πόλη Πραισός και εκεί βρισκόταν όχι το σπήλαιο γέννησης του Δία, αλλά ιερό του Δία (μάλιστα εκεί βρέθηκε και αρχαία επιγραφή με ύμνο στο Δικταίο Δία), καθώς μας λέει ο Στράβωνας, πρβ : <<…τούτων φησί Στάφυλος το μεν προς έω Δωριείς κατέχειν, το δε δυσμικόν Κύδωνας, το δε νότιον Ετεόκρητας, ων είναι πολίχνιον Πράσον, όπου το του Δικταίου Διός ιερόν· τους μεν ουν Ετεόκρητας και Κύδωνας αυτόχθονας υπάρξαι εικός, τους δε λοιπούς επήλυδας, ....>> [Στράβων 10, 475]

5) Αν ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στις ως άνω μελέτες των Πλατάκη και Faure, θα δούμε ότι κάνουν προσπάθεια (παραποιώντας ή μεταφράζοντας λάθος τα αρχαία κείμενα) να ταυτίσουν αυθαίρετα με το σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας (αυτό που σήμερα λένε «Ιδαίον άντρο») κάθε σπήλαιο της Κρήτης που αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς!

Σημειώνεται ότι:

O Παυσανίας λέει: «πάντας μεν ουν καταριθμήσασθαι και προθυμηθέντι άπορον, οπόσοι θέλουσι γενέσθαι και τραφήναι παρά σφίσι Δία» Σε νέα ελληνική: Είναι δύσκολο σε κάποιον που θα ήταν πρόθυμος να το κάνει να απαριθμήσει όλους αυτούς που θα ήθελαν να υποστηρίξουν ότι σ’ αυτούς γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας.

Που όμως εδώ ο Παυσανίας δε λέει ότι παλιά πολλά μέρη διεκδικούσαν τον τόπο γέννησης ή ανατροφής του Δία, όπως μεταφράζουν - ισχυρίζονται μερικοί, αλλά ότι πολλοί θα ήθελαν να διεκδικήσουν τον τόπο γέννησης και ανατροφής του Δία.

1) Την ως άνω άποψη των Πλατάκη - Faure, για τη γέννηση κ.τ.λ. του Δία στο Ψηλορείτη, υποστηρίζουν και οι αρχαιολόγοι Γ. Σακελλαράκης, Αγγελική Λεμπέση κ.α., όμως αν όλοι αυτοί είχαν δίκιο, δηλαδή αν το σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας στο Ψηλορείτη ήταν αυτό της γέννησης και ανατροφής του Δία, αφενός το σπήλαιο αυτό δε θα ονομάζονταν έτσι, δηλαδή «Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας (σημειώνεται ότι σήμερα το σπήλαιο αυτό μετονομάστηκε σε Ιδαίο) και αφετέρου το Υπουργείο Πολιτισμού δεν θα είχε αναγνωρίσει (βάζοντας μάλιστα και εισιτήριο) ως τόπο γέννησης και ανατροφής του Δία το Δικταίον άντρο στη Δίκτη, αλλά το σπήλαιο Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας στο Ψηλορείτη.

2) Ο Ελ. Πλατάκης (Το σπήλαιον της γεννήσεως του Κρηταγενούς Διός, σ. 81) λέει επίσης ότι ο Δίας φέρεται γεννηθείς άλλοτε στην Κρήτη, άλλοτε στην Αρκαδία ή Ιθώμη Μεσσηνίας, άλλοτε στην Ίδη της Μ. Ασίας, άλλοτε στην Ολυμπία κ.α. Κάτι που δεν είναι αληθές, πλην μόνο στην Αρκαδία και για τους λόγους που είδαμε στο «Δικταίο και Λυκαίο Δία».

3) Ο Πίνδαρος μιλά για το Ιδαίον άντρον, όμως αφενός γίνεται λόγος για την Ίδη της Ασία και όχι της Κρήτης και αφετέρου δεν γίνεται λόγος για το σπήλαιο γέννησης του Δία, αλλά απλώς για ιερό σπήλαιο της Ασιατικής Ίδης:

Σωτήρ υψινεφές Ζευ, Κρόνιόν τε ναίων λόφον

τιμών τ’ Αλφεόν ευρύ ρέοντα Ιδαίον τε σεμνόν άντρον,

ικέτας σέθεν έρχομαι Λυδίοις απύων εν αυλοίς....(Ολυμπία V, 19 – 20 = 40 – 41)

3) Τα αρχαία κείμενα που παραθέτουν οι Πλατάκης - Faure στις μελέτες τους απ’ όπου λέει συμπεραίνεται ότι ο Δίας γεννήθηκε και ανατράφηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης, είναι τα εξής:

Α. Ο «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΔΙΑ» ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ. Ο Καλλίμαχος, σύμφωνα με τους Ελ. Πλατάκη - P. Faure, λέει σε ύμνο του προς το Δία τα εξής, απ’ όπου συμπεραίνεται λέει ότι ο Δίας γεννήθηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης: << Ζεύ, σε μεν Ιδαίοισιν εν ούρεσι φασί γενέσθαι, Ζευ, σε δ' εν Αρκαδίη πότεροι, πάτερ, εψεύσαντο;>> (Καλλίμαχος (Ύμνος εις Δία, 6-7). Ωστόσο εδώ αφενός αποκρύβεται μέρος του κειμένου, για να βγει άλλο νόημα και αφετέρου γίνεται λόγος όχι για το βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης, αλλά την οροσειρά Ιδαία όρη (μιλά σε πληθυντικό αριθμό, λέει «Ιδαίοισιν» ) όπου ανήκει και η Δίκτη. Και το ότι ισχύει αυτό φαίνεται και από το ότι ο Καλλίμαχος αρχίζει τον ύμνο του, κάτι που αποκρύβεται για ευνόητους λόγους, αποκαλώντας το Δία Δικταίο, λέει: «Πώς (τον Δία) και νιν, Δικταίον αείσομεν ηέ Λυκαίον;» = Πώς να καλούμε το Δία; Δικταίον ή Λυκαίον; (δεν λέει «Ιδαίον»). Παράβαλε ομοίως ότι οι Μελίες Νύμφες στον ύμνο αυτό εμφανίζονται να τρέφουν τον Δια στο Όρος Δίκτη της Κρήτης, βλέπε στίχο [47]. (Περισσότερα βλέπε «Δικταίος - Λυκαίος Δίας»)

Β. ΤΑ «ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ» ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΡΟΔΙΟΥ. Ο Απολλώνιος, σύμφωνα με τους Ελ. Πλατάκη - P. Faure, λέει τα εξής, απ’ όπου συμπεραίνεται λέει ότι ο Δίας γεννήθηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης: «…και κεν τοι οπάσαιμι Διός περικαλλές άθυρμα κείνο, το οι ποίησε φίλη τροφός Αδρήστεια άντρω εν Ιδαίω έτι νήπια κουρίζοντι σφαίρα ευτρόχαλον…» (Απολλώνιος, Αργοναυτικά, Γ, 132 – 136) Ωστόσο το ως άνω εδάφιο δεν λέει τίποτε, αφού υπάρχει και η Ίδη της Κρήτης και η Ίδη της Φρυγίας. Γίνεται κατανοητό μόνο, αν το δούμε σε συνάρτηση με όσα άλλα λέει ο Απολλώνιος και κάνοντας αυτό βλέπουμε καθαρά ότι ο Δίας γεννήθηκε και αναστράφηκε στο βουνό Δίκτη των Ιδαίων Όρεων της Κρήτης. Παράβαλε ότι ο Απολλώνιος αποκαλεί καταρχάς το άντρο ανατροφής του Δία«Δικταίον σπέος », γιατί αυτό βρίσκεται στη Δίκτη και μετά, χάρη του ποιητικού μέτρου, είτε «Κρηταίον άντρον» είτε «άντρω εν ιδαίω», γιατί η Δίκτη ή το άντρο του Δία βρίσκεται στην οροσειρά Ίδη ή στην Κρήτη που παλιά λέγονταν και Ιδαία. Παρέβαλε και το υπόλοιπο κείμενο, που αποκρύβεται για ευνόητους λόγους:

«οι δε (Κρόνος και Ρέα) τέως μακάρεσσι Θεοίς Τιτήσιν άνασσον όφρα Ζευς έτι κούρος, έτι φρεσί νήπια ειδώς Δικταίον ναίεεσκεν υπο σπέος” (Αργοναυτικά, Α, 507 – 511)

«..όρκιά τ’ ευμενέουσα θεά πόρεν αι δ’ υπέδυσαν δείματι Δικταίης περιωσίω άντρον ερίπνης...” (Αργοναυτικά Β, 433 – 434),

«… ο δε Κρηταίον υπ’ άντρον Ζευς έτι Κουρήτεσσι μετετρέφετ’ Ιδαίοισιν Ρείην εξαπαφών παρελέξατο»… (Αργοναυτικά Β 1233 – 1235),

«…και κεν τοι οπάσαιμι Διός περικαλλές άθυρμα κείνο, το οι ποίησε φίλη τροφός Αδρήστεια άντρω εν Ιδαίω έτι νήπια κουρίζοντι σφαίρα ευτρόχαλον…» (Απολλώνιος, Αργοναυτικά, Γ, 132 – 136)

Σε μετάφραση:

«και αυτοί (ο Κρόνος και η Ρέα) κυβερνούσαν στους έως τότε ευτυχείς Θεούς Τιτάνες, ενόσω ο Δίας, παιδί ακόμη, σκέψη νηπίου είχε, διέμενε στο Δικταίον σπήλαιο»… (Αργοναυτικά Α, 507-511),

«Ο Ζήτης, τους είπε πόσο μακριά κυνήγησαν τις ‘Αρπυιες, πως εμπόδισε η Ίριδα να τις σκοτώσουν, πως η ευμενή Θεά τους έδωσε όρκους και πως αυτές κρύφτηκαν από το φόβο τους στο βαθύ σπήλαιο της απόκρημνης Δίκτης»… (Αργοναυτικά Β, 433-434),

«και ο Δίας στο κρητικό άντρο, ενώ τρεφόταν από τους Κουρήτες των Ιδαίων ορέων, αφού εξαπάτησε την Ρέα πλάγιασε μαζί της»… (Αργοναυτικά Β, 1233- 1235),

«και θα σου προσέφερα το όμορφο παιγνίδι του Δία, εκείνο που του έφτιαξε η αγαπημένη του τροφός Αδράστεια, τότε που ακόμη ήταν σε νηπιακή ηλικία και τον ανέτρεφε σε άντρο της (οροσειράς) Ίδης, δηλαδή μια σφαίρα ολοστρόγγυλη»… (Αργοναυτικά Γ, 132-136)

Σημειώνεται ότι επειδή η Δίκτη βρίσκεται στην οροσειρά Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης ή επειδή η νήσος Κρήτη παλιά λεγόταν Ιδαία (βλέπε σε προηγούμενο Κεφάλαιο τι λένε Στράβωνας και Διόδωρος), ο Απολλώνιος ονομάζει το σπήλαιο ανατροφής του Δία (και αυτό χάρη του μέτρου στην ποίηση) άλλοτε «Δικταίον σπέο» (επειδή αυτό βρίσκεται στη Δίκτη), άλλοτε «Κρητέον υπ άντρω» (επειδή η Δίκτη ή το άντρο αυτό βρίσκεται στη νήσο Κρήτη) και άλλοτε «αντρω εν Ιδαίω » (επειδή η Δίκτη ή το άντρο αυτό βρίσκεται είτε στη νήσο Ιδαία = η Κρήτη είτε στην οροσειρά «Ίδη ή Ιδαία όρη»). Κάτι ως λέμε σήμερα Δικταίος (ο Σύλλογος) = Λασιθιώτικος = Κρητικός. Παράβαλε και: Ιδαίος Ηρακλής = ο Κρητικός Ηρακλής (ο γιος της Αγχιάλης και του Δία), Ιδαίοι Δάκτυλοι = οι Κρητικοί Δάκτυλοι (= ο Ηρακλής, ο Ίδας κ.τ.λ.), Ίδη ή Ιδαία όρη = τα κρητικά όρη (= τα βουνά: Ψηλορείτης και Δίκτη) .

Σημειώνεται, επίσης, ότι: Α) Αν το Ιδαίον άντρο που γίνεται λόγος εδώ ήταν κάτι διαφορετικό από το Δικταίον άντρο, τότε και το Κρηταίον άντρο είναι κάτι διαφορετικό. Β) Το «Ιδαίον άντρο θα ήταν διαφορετικό σπήλαιο, αν ο Απολλώνιος έλεγε ότι στο ένα γεννήθηκε και στο άλλο ανατράφηκε, όμως δεν λέει κάτι τέτοια παρά μόνο ότι σε όλα αυτά ο Δίας τρεφόταν ή βρισκόταν όταν ήταν ακόμη σε νηπιακή ηλικία.Γ) Κανένας αρχαίος συγγραφέας δεν αναφέρει ότι η Ίδη είναι μόνο ο Ψηλορείτης.

Γ. Η «ΣΥΝΑΓΩΓΗ» ΤΟΥ ΑΝΤ. ΛΙΒΕΡΑΛΗ ΜΕ ΔΙΟΔ. ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ. Ο Α. Λιβεράκης, σύμφωνα με τους Ελ. Πλατάκη, λέει τα εξής: «εν Κρήτη λέγεται είναι ιερόν άντρον μελισσών, εν ω μυθολογούσι τεκείν Ρέαν τον Δία και ουκ έστιν όσιον ουδένα παρελθείν ούτε Θεόν ούτε θνητόν. Εν δε χρόνω αφωρισμένω οράται καθ έκαστον έτος πλείστον εκλάμπον εκ του σπηλαίο πυρ. Τούτο δε γίνεσθαι μυθολογούσι, όταν εκζέη το του Διός εκ της γενέσεως αίμα, κατέχουσι δε το άντρον ιεραί μέλιτται τροφοί Διός» (Α. Λεβαράλις, Μεταμορφώσεων Συναγωγή, 19)

Ακολούθως ο Ελ Πλατάκης λέει: «Ο μεν Λιβεράλης δεν εντοπίζει το σπήλαιο.... ο δε Διόδωρος Σικελιώτης εντοπίζει εις την Ίδη το άντρο το κατεχόμενο υπο των ιερών μελισσών τούτων….. λέγοντας: «Κατά δε την Ίδη, εν η συνέβη τραφήναι τον Θεόν, το τε άντρον εν ω την δίαιταν είχε καθιέρωται και οι περί αυτό λειμώνες ομοίως ανείναι περί την ακρώρειαν όντες…” (Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70)

Ωστόσο και εδώ αποκρύβονται μέρη του όλου κειμένου, ώστε να βγει άλλο συμπέρασμα. ο Διόδωρος πλην των ως άνω λέει και τα εξής:

«…. Λέγεται πέντε Κούρητας εν Κρήτη εις αυτήν περαιωθήναι’ τούτους δ’ απογόνους γεγονέναι των υποδεξαμένων Δία παρά της μητρός Ρέας και θρεψάντων εν τοις κατά Κρήτην Ιδαίοις όρεσι….. (Διόδωρος Βιβλος 5, 60)

…Την δε Ρέα αγανακτήσασαν, και μη δυναμένην μετατεθείναι την προαίρεσιν του ανδρός, Τον Δία τεκούσα εν τη προσαγορευομένη Δίκτη…. κλέψαι και δούναι λάθρα τοις Κούρησιν εκθρέψαι τοις κατοικούσι πλησίον του όρους της Ίδης. Τούτους δ’ απενέγκαντας εις τι άντρον παραδούναι ταις νύμφας παρακελευσάμενος την πάσα αυτού επιμέλειαν ποιείσθαι …… Κατά δε την Ίδη, εν η συνέβη τραφήναι τον Θεόν, το τε άντρον εν ω την δίαιταν είχε καθιέρωται και οι περί αυτό λειμώνες ομοίως ανείναι περί την ακρώρειαν όντες… .. ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…” (Διόδωρος Βιβλος 5, 70)

Σε μετάφραση των εκδόσεων «Κάκτος»:

<< …Λέγεται πως πέντε Κουρήτες πέρασαν σ’ αυτή (στη Χερσόνησο απέναντι από τη Ρόδο) από την Κρήτη. Ετούτοι ήταν απόγονοι εκείνων στους οποίους ανέθεσε τον Δία η μητέρα του η Ρέα να τον αναθρέψουν στα Ιδαία όρη της Κρήτης…(Διόδωρος Βιβλος 5, 60)

<<… Οι Κρήτες, λοιπόν, διηγούνται το μύθο πως τον καιρό που οι Κουρήτες ήταν νέοι υπήρχαν οι λεγόμενοι Τιτάνες. Αυτοί κατοικούσαν στην περιοχή της Κνωσού, εκεί όπου και τώρα δείχνουν θεμέλια του οίκου της Ρέας και άλσος κυπαρισσιών αφιερωμένο στη θεά από τα πολύ παλιά χρόνια….>> (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5,66)

<<… ενώ άλλοι παραδίδουν το μύθο ότι δόθηκε χρησμός στον Κρόνο, σχετικά με τη γέννηση του Δία ότι ο γιος που θα γεννήσει θα του πάει αποσπάσει βίαια τη βασιλεία. Έτσι ο Κρόνος αφάνιζε κάθε φορά τα παιδιά του που γεννιόνταν. Η Ρέα αγανάκτησε, αλλά μη μπορώντας να αλλάξει την απόφαση του άντρα της, όταν γέννησε το Δία, τον έκρυψε στην Δίκτη και τον έδωσε κρυφά να το αναθρέψουν οι Κουρήτες που κατοικούσαν πλησίον στο βουνό της Ίδης. Εκείνοι τον πήγαν σε κάποιο σπήλαιο και τον παρέδωσαν στις Νύμφες, με την εντολή να τον περιποιούνται με τη μεγαλύτερη φροντίδα….. Κατά δε την Ίδη, όπου συνέβηκε να ανατραφεί ο θεός, έγινε ιερή και το σπήλαιο μέσα στο οποίο διατράφηκε, όσο και τα γύρω λιβάδια που είναι στην κορυφή του όρους αφιερώθηκαν σε εκείνον…… Όσο για την αίγα (Αμάλθεια) που τον ανέθρεψε, ο Δίας της απένειμε μεν και άλλες τιμές, αλλά πήρε από αυτήν την επωνυμία Αιγίοχος. Όταν έφτασε στην ηλικία της άνδρωσης, λένε πως πρώτα ίδρυσε μια πόλη στην περιοχή της Δίκτης, όπου σύμφωνα με το μύθο που λένε έλαβε χώρα η γέννησή του, η πόλη τούτη εγκαταλείφθηκε τα κατοπινά χρόνια, αλλά σώζονται ακόμη βάσεις θεμελίων της…>> (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70)

Επομένως αφενός ο Δίας γενήθηκε και μεγάλωσε στη Δίκτη, βουνό τον ιδαίων ορέων και αφετέρου και αν ακόμη με το όνομα Ίδη (στη φράση «Κατά δε την Ίδη, εν η συνέβη τραφήναι…») εννοείται ο Ψηλορείτης, το βουνό αυτό αποκλείεται ως τόπος γέννησης ή ανατροφής του Δία, αφού ο Διόδωρος λέει ότι η Ρέα έδωσε τον Δία για ανατροφή «τοις κατοικούσι πλησίον του όρους της Ίδης» και όχι «τοις κατοικούσι επί του όρους της Ίδης».

Σημειώνεται, επίσης, ότι:

1) Το εδάφιο του Διόδωρου: <<Τον Δία τεκούσα (η Ρέα) εν τη προσαγορευομένη Δίκτη κλέψαι και δούναι λάθρα τοις Κούρησιν εκθρέψαι τοις κατοικούσι πλησίον του όρους της Ίδης.....>> (Βιβλιοθήκη Ιστορική 5, 70), ο Ελ. Πλατάκης συντάσσει-ερμηνεύει ως εξής: «Αφού γέννησε (η Ρέα) το Δία στη χώρα που προσαγορεύεται (ονομάζεται) Δίκτη, τον έκλεψε και τον έδωσε κρυφά στους Κουρήτες που κατοικούν κοντά στο όρος Ίδη για να τον αναθρέψουν… Και αφού εδώ, συμπληρώνει ο Ελ. Πλατάκης, αναφέρεται το όρος Ίδη ως το βουνό ανατροφής του Δία, άρα με την ονομασία Δίκτη αναφέρεται η Κρήτη και το άντρο γέννησης και ανατροφής του Δία είναι αυτό του Ψηλορείτη!

Κάτι που είναι παράλογο όχι μόνο γιατί ο Πλατάκης το ερμηνεύει λάθος, αλλά και γιατί και αν ακόμη με το όνομα Ίδη εννοείται ο Ψηλορείτης, το βουνό αυτό αποκλείεται ως τόπος γέννησης ή ανατροφής του Δία, αφού λέει ότι <<η Ρέα έδωσε τον Δία «τοις κατοικούσι πλησίον του όρους της Ίδης» και όχι «τοις κατοικούσι επί του όρους της Ίδης».

2) Ο Διόδωρος λέει επίσης ότι η Κρήτη παλιά λέγονταν και Ιδαία, καθώς και ότι παλιά υπήρχαν δυο θεοί με το όνομα Δίας κ.α.,ο Λίβυος και ο Κρητικός Δίας, που ο ένας ονόμασε τη νήσο Κρήτη και ο άλλος Ιδαία και αυτό για χάρη των γυναικών τους που είχαν αυτά τα ονόματα. (Περισσότερα βλέπε «Κρητικός και Λίβυος Δίας»)

3) Επειδή η Δίκτη (το βουνό όπου γεννήθηκαν ο Δίας και οι Δάκτυλοι της Κρήτης) βρίσκεται στα Ιδαία όρη (= τα όρη της Κρήτης) ή επειδή παλιά η Κρήτη λεγόταν και «Ιδαία» γι αυτό και τα: Ιδαίοι Δάκτυλοι = οι κρητικοί Δάκτυλοι, Ιδαίος Ηρακλής = ο κρητικός Ηρακλής, Δικταίος ή Ιδαίος Δίας = ο κρητικός Δίας, Ιδαία όρη = τα όρη Κρήτης, Δικταίοι ή Ιδαίοι Κουρήτες κ.τ.λ. Πιο απλά, επειδή παλιά η Κρήτη λέγονταν και Ιδαία απ΄όπου και Ιδαία όρη = τα κρητικά όρη, γι αυτό και τα: «Ιδαίος Δίας» = ο Κρητικός Δίας, «Ιδαίοι Δάκτυλοι» = οι κρητικοί Δάκτυλοι, Ιδαίος Ηρακλής = ο Κρητικός Ηρακλής κ.α.

Δ. ΤΑ «ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ» ΤΟΥ ΑΡΑΤΟΥ. Ο Αρατος Σολεύς, σύμφωνα με τους Ελ. Πλατάκη - P. Faure, λέει τα εξής, απ’ όπου συμπεραίνεται λέει ότι ο Δίας γεννήθηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτη: << έμπαλιν εις όμους τετραμμέναι’ ει ετεόν γε Κρήτηθεν κείναι γε Διός μεγάλου ιότητι ουρανόν εισανέβησαν ο μιν τότε κουρίζοντα Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο άντρω εγκατέθεντο και έτρεφον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες οτε κρόνον εψεύσαντο>> (Αρατος Φαινόμενα 30 – 50, αλλά και Διόδωρος Σικελιώτης βίβλος 4, 80)

Σημειώνεται ότι εδώ ο Ελ. Πλατάκης συντάσσει-ερμηνεύει ως εξής: «τοποθέτησαν και έτρεφαν (το Δία) σε άντρο πλησίον της Ίδης και ως ευώδες εκ του φυόμενου εκεί δίκταμου», άρα, καταλήγουν, το σπήλαιο γέννησης και ανατροφής του Δία βρίσκεται όχι στην Δίκτη, αλλά στην Ίδη ή Ψηλορείτης! Κάτι που είναι κακοήθεια, γιατί η σωστή σύνταξη-ερμηνεία του εν λόγω εδαφίου είναι η εξής (μετάφραση εκδόσεων Κάκτος):

<< ώμο με ώμο στέκονται στραμμένες’ αν είναι αλήθεια, βέβαια,

από την Κρήτη εκείνες χάρη στο θέλημα του Δία του μεγάλου

στον ουρανό ανέβηκαν, γιατί τότε που ήταν νιούτσικος,

στο ευωδιαστό Δικταίον, πλάί στο βουνό της Ίδης, σε άντρο τον έβαλαν κι ένα χρόνο τον ανέθρεφαν, κι απ΄έξω οι Δικταίοι Κουρήτες τον Κρόνο ξελεσούσαν.>>

Παρέβαλε και ότι το Μέγα Ετυμολογικό (10^ος αι. μ.Χ.), που επαναλαμβάνει τα λόγια του Αρατου, λέει ότι με τη λέξη «Δίκτω» υπονοείται το βουνό Δίκτη, καθώς και ότι το βουνό Δίκτη ονομάστηκε έτσι, επειδή εκεί γεννήθηκε ο Δίας (Δί-ας > Δί-κτη, εν-τίκτω > ενδίκτω > Δίκτη). Λέει συγκεκριμένα: «Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, από το Δίκτον. Είρηται παρά το τέκω τίκτω τις ούσα, από εκεί τεχθήναι τον Δία». (Μέγα ετυμολογικό Λεξικό)

Σημειώνεται επίσης ότι:

1) Ακόμη και αν το εν λόγω εδάφιο του Αρατου μεταφράζεται έτσι ως λένε οι Πλατάκης και Faure, πάλι δεν απορρέει ότι ο Δίας γεννήθηκε ή ανατράφηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτη, αφού γίνεται λόγος για τοποθέτηση του Δία σε άντρο «πλησίον της Ίδης» (σχεδόν Ιδαίοιο) και όχι «επί της Ίδης»,

2) Η λέξη «Δίκτω» στο ως άνω εδάφιο του Αρατου δε σημαίνει το φυτό δίκταμον, αλλά το βουνό Δίκτη, κάτι που φαίνεται και από την αναφορά «Δικταίοι Κούρητες» που αναφέρει το ίδιο εδάφιο. Αλλωστε το φυτό αυτό λέγεται «έρωντας» στα ελληνικά και στα λατινικά dicta-monς > dictamon - δίκταμνο ή (a)dittamos – αντίταμος, που σημαίνει «της Δίκτης ακρώρεια», το φυτό που φύεται στα απόκρημνα μέρη της Δίκτης.

Ε. Η ΘΕΟΓΟΝΙΑ ΤΟΥ ΗΣΙΟΔΟΥ. Ο Ησίοδος, σύμφωνα με τους Ελ. Πλατάκη και P. Faure, λέει τα εξής, απ’ όπου λέει συμπεραίνεται εμμέσως λέει ότι ο Δίας γεννήθηκε και ανατράφηκε στο βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης:

«πέμψαν δ’ ες Λύκτον, Κρήτης ες πίονα δήμον

οππότ’ άρ οπλότατον παίδων τέξεσθαι έμελλε,

Ζήνα μέγαν τον μεν οι εδέξατο Γαία πελώρη

Κρήτη εν ευρείη τραφέμεν ατιταλλέμεναί τε.

ένθα μιν ίκτο φέρουσα θοήν δια νύκτα μέλαιναν

πρώτην ες Λύκτον’ κρύψεν δε ε χερσί λαβούσα

άντρω εν ηλιβάτω ζαθέης υπό κεύθεσι Γαίης,

Αιγαίω εν όρει πεπυκασμένω υλήεντι»……

(Στίχοι 476 – 485 παραποιημένης Θεογονίας Ησιόδου)

Εδώ ο Ελ. Πλατάκης σχολιάζει: «Το χωρίον τούτο ερεύνησε λεπτομερώς ο P. Faure και ουδαμού εν αυτώ γίνεται μνεία σπηλαίου εν Δίκτη. Ταυτισμός του Αιγαίου όρους με τη Δίκτην δεν προκύπτει εκ του χωρίου, ούτε γίνεται μνεία σπηλαίου τινός εις την περιοχήν της Λύκτου.... και εφ όσον υπό του Ησιόδου δε γίνεται ταυτισμός του Αιγαίου όρους με τη Δίκτην, δεν απομένει παρά η Ίδη δια την απόκρυψιν του Διός». Ωστόσο:

1) Ο Ησίοδος με τη φράση «άντρο … Αιγαίω εν όρει πεπυκασμένο υλίεντι..» δε λέει « άντρο…. σε όρος σκεπασμένο με δάση» = το βουνό Ίδη ή Ψηλορείτης, όπως ταυτίζουν αυθαίρετα οι Πλατάκης - Faure, αλλά «άντρο…. με αίγες, σε όρος κατασκέπαστο με βλάστηση». Παρέβαλε επίσης ότι ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Ραψωδία Β 157) αποκαλεί τον Δία «αιγίοχο» και ο Ησίοδος αποκαλεί το σπήλαιο γέννησης του Δία «Αιγαίον», δηλαδή των αιγών (αίγαγρων = άγριων αιγών), μια των οποίων θήλαζε το Δία απ’ όπου και «αιγίοχος».

2) Το κείμενο της Θεογονίας του Ησιόδου που παραθέτουν οι Πλατάκης – Faur είναι παραποιημένο και το σωστό είναι το εξής (βλέπε εκδόσεις: Συλλόγου Καθηγητών Κωνσταντινούπολης 1889, Επιστημονικής Εταιρείας των Ελληνικών Γραμμάτων ΠΑΠΥΡΟΣ, έτους 1938 κ.α.):

«πέμψαν δ’ ες Λύκτον, Κρήτης ες πίονα δήμον.

Οππότ’ άρ οπλότατον παίδων ήμελλε τεκέσθαι,

Ζήνα μέγαν, τον μεν οι εδέξατο Γαία πελώρη,

Κρήτη εν ευρείη τραφέμεν ατιταλλέμεναί τε.

ένθα μιν ίκτο φέρουσα θοήν δια νύκτα μέλαιναν

πρώτην ες Δίκτον’ κρύψεν δε ε χερσί λαβούσα

άντρω εν ηλιβάτω ζαθέης υπό κεύθεσι Γαίης,

αιγαίω εν όρει πεπυκασμένω υλήεντι.

Τω δε σπαργανίσαντι μέγαν λίθον εγγυάλιξεν

Ουρανίδη μέγ’ άνακτι»…… (Θεογονία 476 –485)

Μετάφραση: Την έστειλα (την Ρέα), λοιπόν, στην Λύκτο, στην έφορο χώρα της Κρήτης, όταν επρόκειτο να γεννήσει τον νεώτερο από τα απιδιά της, δηλαδή το μέγα Δία. Αυτόν μεν το δέχθηκε η απέραντος Γη, στην ευρύχωρη Κρήτη, για να τον αναθρέψει και να τον περιποιείται. Εκεί, λοιπόν, έφθασε δια μέσου του σκότους της ταχείας νυκτός καταρχήν στη Δίκτη, και αφού έλαβε αυτόν με το χέρι της τον έκρυψε σε απότομο σπήλαιο, κάτω από τα σπλάχνα της ιερής γης, (σπήλαιο των) Αιγών σε όρος κατασκέπαστο από βλάστηση. Στο γιο δε του ουρανού, το μεγάλο βασιλιά (τον Κρόνο), αφού δίπλωσε με σπάργανα μέγα λίθο, έδωσε αυτόν με το χέρι της στον πρώτο βασιλέα των Θεών. Και τότε κείνος παίρνοντας τον με τα χέρια του, τον έριξε στην κοιλιά του ο δύστυχος! ……Όταν μεγάλωσε ο Δίας, φόνευσε με την τεράστια δύναμη των χεριών του τον πατέρα του και πήρε την εξουσία και έγινε ο ίδιος πατέρας θεών και ανθρώπων, αθανάτων και θνητών, στον Όλυμπο.>> (Θεογονία 476 –485)

Μα, επειδή ο Ησίοδος μιλά για τη γέννηση του Δία στη Δίκτη, «ες Δίκτον» γι’ αυτό και όλοι οι νεώτεροί του συγγραφείς μιλούν για: Δίκτη, Δικταίον άντρο, Δικταίους Κουρήτες κ.τ.λ. Και το ότι είναι παραποιημένο το εδάφιο της Θεογονίας που παραθέτουν οι Πλατάκης - Faure πιστοποιείται και από τη συντακτική ανάλυση του εδαφίου αυτού. Σε μια περίοδο (πρόταση) κειμένου δεν αναφέρουμε δυο φορές τον ίδιο τόπο προορισμού, δηλαδή εδώ τη λέξη «Λύκτον», αφού δεν λέμε π.χ. «Πήγα στο Ηράκλειο Κρήτης και από εκεί στο Ηράκλειο», αλλά «πήγα στο Ηράκλειο και από εκεί π.χ. στο Λασίθι, Δίκτη …». Κάτι που είχε παρατηρήσει και ο καθηγητής Κ. Σίτλ το 1889 μ.Χ., όπως θα δούμε αμέσως πιο κάτω.

Στο εμπόριο υπάρχει και μια έκδοση (αυτή των Εκδόσεων «Κάκτος») της Θεογονίας του Ησιόδου, η καλούμενη αγγλική έκδοση, που αναφέρει ως έχει το εδάφιο που αναφέρουν οι Πλατάκης - Faure, σχετικά με τη γέννηση του Δία. Έχοντας αυτό υπόψη του ο Κάρολος Σίτλ, ο σχολιαστής και υπεύθυνος έκδοσης της Θεογονίας του Ησιόδου που εκδόθηκε από τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης το έτος 1889, στις σελίδες 136 – 137 της εν λόγω έκδοσης σημειώνει:

Για τη φράση «ες Δίκτον»: << ες Δίκτον = μέρος της Ίδης, οι άλλοι εκτός του Αράτου (Φαινόμενα 33) καλούσι Δίκτην, καθ’ ημάς δε λέγεται Λασίθι ή Λασιώτικα βουνά.>>

Για τη φράση «άντρω ηλιβάτω»: <<... επί το άντρον τούτο, ‘ό προσηγορεύετο «Δικταίον ή και Ιδαίον», πάλαι ποτέ εφοίτουν πολυπληθείς προσκυνηταί.....

Για την αρχαία πόλη «Λύκτον»: <<Λύκτον, Λύκτος, ην οι επιχώριοι ωνόμαζον Λύττον, ην η μεγίστη πόλις της προς ανατολάς Κρήτης, κειμένη επί της παρασπάδος της Δικταίας Ίδης πλησίον του χωρίου Ξυδίων>>

Για τη φράση «Αιγαίω εν όρη»: <<Εν Κρήτη και Αιγός όρος καλείται και Αιγαίον το υπ ενίων Αιγιδόκον καλούμενον (Σχόλιον, πρβλ Σχολ. Ίλι. Β Ι57). Το όνομα το έλαβεν από των αγρίων αιγών ή στρηφοκέρων, οίτινες κατοικούσιν τα κρητικά όρη. Αυτόθι δε εν εκείνω τω όρει περιορίσθη ο μύθος, καθότι η αιξ αμάλθεια εθήλαζε το θείον βρέφος. Όθεν ο Ζευς επεκαλέσθη, Υπναρεύς παρά το υννάς (αγρία αίξ)>> (Σχόλια στον Ησιόδο, Κ. Σιτλ)

Ομοίως στο «Κριτικό παράρτημα», σελίδες 267 - 268, αναφέρει τα εξής σχετικά με την πόλη Λύκτο (που κάποια έκδοση της Θεογονίας την αναφέρει δυο φορές) Λύκτος («Λυκτόν δε τινές φασιν, ουκ ορθώς», Σχόλ. Ιλ. Β. 647) Clericus: Λύττον, Κρητιστί (ιδέ Bursian, Geographie von Griecleland B’, σ. 569,3) Fo. Meursius, Creta βιβλ. β’, κεφ. γ’: Δίκτος. Δίκτον (ης η ονομαστική Δίκτος), ο εκδότης, στηριζόμενος επί του Αρατείου «Δίκτω εν ευώδει» (33) άμα τοις εις αυτό σχολίοις. Λύκτον, όπερ αδύνατον, προηγουμένου του 477 στ. Schommann: Δίκτη ό,τι συνηθέστερον με έστι, πλέον δε παραλλάττει της παραδόσεως ή «Δίκτον».

ΤΙ ΛΕΕΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Υπουργός Πολιτισμού κ. Ευάγγελος Βενιζέλος με το αρ. ΥΠΠΟ/Γ.Υ./Κ.Ε./46/29.11.2000 έγγραφό του, απαντώντας σε αναφορά του βουλευτή Λασιθίου κ. Μιχ. Καρχιμάκη, ύστερα από διαμαρτυρία του Συλλόγου Λασιθιωτών «Ο Δικταίος» επί προεδρίας Α. Κρασανάκη, σχετικά με τους νέους διεκδικητές ή τα ψεύδη που ακούγονται τελευταία για τον τόπο γέννησης και ανατροφής τους Δία, αναφέρει τα εξής: <<…Είναι γεγονός ότι ήδη από το τέλος του προηγούμενου αιώνα και από τους ανασκαφείς του χώρου, το σπήλαιο ψυχρού ταυτίστηκε με το αναφερόμενο από τη συντριπτική πλειοψηφία αρχαίων πηγών σπήλαιο της γέννησης του Δία, το Δικταίον αντρο, και αυτό είναι παραδεκτό από το σύνολο των ερευνητών και σύγχρονων μελετητών, καθώς και από τη λαϊκή συνείδηση….>>

Επίσης ο αρχαιολόγος και Προϊστάμενος της ΚΔ’ Εφορείας προϊστορικών και κλασσικών του Υπουργείου Πολιτισμού, Εφορεία στην οποία υπάγεται το σπήλαιο Ψυχρού, στο από 12/9/2000 ΦΑΞ του προς την Εφημερίδα «Η Δίκτη», απαντώντας σε δημοσίευμα σχετικά με τον τόπο γέννησης και ανατροφής του Δίας αναφέρει επί λέξει τα εξής: «Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς ο Δίας γεννήθηκε και ανατράφηκε στο όρος Δίκτη, στο Δικταίον αντρο. Το Δικταίον αντρο είναι, σύμφωνα με την παράδοση και την έρευνα των ανασκαφέων, το σπήλαιο Ψυχρού. Ωστόσο γι αυτό μερικοί σύγχρονοι μελετητές δε συμφωνούν για διάφορους λόγους, οι οποίοι μάλιστα δεν ευσταθούν.»

ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ

ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗ ΔΙΚΤΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΗΣΙΟΔΟΣ (9/8 αι. π.Χ.):

«πέμψαν δ’ ες Λύκτον, Κρήτης ες πίονα δήμον.

Οππότ’ άρ οπλότατον παίδων ήμελλε τεκέσθαι,

Ζήνα μέγαν, τον μεν οι εδέξατο Γαία πελώρη,

Κρήτη εν ευρείη τραφέμεν ατιταλλέμεναί τε.

ένθα μιν ίκτο φέρουσα θοήν δια νύκτα μέλαιναν

πρώτην ες Δίκτον’ κρύψεν δε ε χερσί λαβούσα

άντρω εν ηλιβάτω ζαθέης υπό κεύθεσι Γαίης,

αιγαίω εν όρει πεπυκασμένω υλήεντι.

Τω δε σπαργανίσαντι μέγαν λίθον εγγυάλιξεν

Ουρανίδη μέγ’ άνακτι»……

(Θεογονία 476 –485, Έκδοση Συλλόγου Καθηγητών Κωνσταντινούπολις, έτος 1889)

ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ (2^ος αιώνας μ.Χ.): «Μυθεύουσιν εν Κρήτη γενέσθαι την Διός τέκνωσιν επί της Δίκτης, εν η και απόρρητος γίνεται θυσία»

ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΕΥΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ (1^ος αι. π.Χ.): «...Ομιλητής έφη γενέσθαι του Διός και φοιτών (ο Μίνως) εις το Δικταίο Όρος, εν ω τραφήναι τον Δία μυθολογούσιν οι Κρήτες υπό των Κουρήτων έτι νεογνόν όντα, κατέβαινεν εις το ιερόν άντρο και τους νόμους εκεί συνθείς εκόμιζεν, ους απέφαινεν παρά τους Διός λαμβάνειν...».

ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ (180 - 109 π.Χ.):

«[Α 1,6] oργισθείσα δε επί τούτοις Ρέα παραγίνεται μεν εις Κρήτη, οπηνίκα τον Δία εγκυμονούσα ετύγχανε, γεννά δε εν τω άντρω της Δίκτης Δία και τούτον μεν δίδωσι τρέφεσθαι Κούρησι τε και ταις Μελισσέως παισί νύμφαις, Αδραστεία τε και Ίδη. (Βιβλιοθήκη Α, 1, 6))

[Α 1,7] «αύται μεν ουν τον παίδα έτρεφον τω της Αμαλθείας γάλακτι, οι δε Κούρητες ένοπλοι εν τω άντρω το βρέφος φυλάσσοντες τοις δόρασι τας ασπίδας συνέκρουον, ίνα μη της του παιδός φωνής ο Κρόνος ακούση. Ρέα δε λίθον σπαργανώσασα δέδωκε Κρόνω καταπιείν ως τον γεγεννημένον παίδα. (Βιβλιοθήκη Α 1,7)

ΑΡΑΤΟΣ ΣΟΛΕΥΣ (305 - 204 π.Χ.): «έμπαλιν εις όμους τετραμμέναι’ ει ετεόν γε Κρήτηθεν κείναι γε Διός μεγάλου ιότητι ουρανόν εισανέβησαν ο μιν τότε κουρίζοντα Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο άντρω εγκατέθεντο και έτρεφον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες οτε κρόνον εψεύσαντο (Αρατος Φαινόμενα 30 – 50 και Διόδωρος Σικελιώτης βίβλος 4, 80)

ΑΡΡΙΑΝΟΣ (95 - 175 μ.Χ.): “Κρης ου Κρήτη επώνυμος, ο τον Δία κρύψας εν όρει Δικταίω, ότε Κρόνος εμάστευεν εθέλων αφανίσαι αυτόν”

ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ: «ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν»…” (Διόδωρος Βίβλος 5, 70)

ΜΑΞΙΜΟΣ ΤΥΡΙΟΣ (2^ος αι. μ.Χ.): «Αφίκετο ποτέ Αθήναζε Κρης ανήρ, όνομα Επιμενίδης, κομίζων λόγον ούτωσι ρηθέντα, πιστευεσθαι χαλεπόν. Εν του Διός του Δικταίου τω άντρω κείμενος (Επιμενίδης) ύπνω βαθύ έτη συχνά όναρ έφη εντυχείν αυτός θεοίς και Θεών λόγοις και αληθεία και δίκη τοιαύτα άττα μυθολογών, ηνίττετο οίμαι ο Επιμενίδης» (Μάξιμος Τύριος: Λόγοι)

ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ (10^ος αι. μ.Χ): «Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, από το Δίκτον. Είρηται παρά το τέκω τίκτω τις ούσα, από εκεί τεχθήναι τον Δία».

ΝΟΝΝΟΣ (5^ος αιώνας μ.Χ.):

«είρεο Δικταίης κορυθαίολον άντρο ερίπνης,είρεο και Κορύβαντας, όπη ποτέ κούρος αθύρων μαζόν Αμαλθείης κουροτρόφον αιγός αμέλγων»... (Διονυσιακά ΧLVI, 14-17)

«..Δικταίης δε λιπούσα σακέσπαλον άντρο ερίπνης, και λοχίην σπήλυγγα τελεσσιγόνοιο θεαίνης.....» ( Διονυσιακά VIΙΙ, 178-17)

ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ ΔΙΟΔΩΡΟΣ ( 90 – 20 π.Χ.): « ανδρωθέντα δ’ αυτόν φασί πρώτον πόλιν κτίσθαι περί την Δίκτα, όπου και την γένεσην αυτού μυθολογούσιν … (Βιβλιοθήκη Ιστορική V, 70)

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΡΟΔΙΟΣ: «…οι δε (Κρόνος και Ρέα) τέως μακάρεσσι Θεοίς Τιτήσιν άνασσον όφρα Ζευς έτι κούρος, έτι φρεσί νήπια ειδώς Δικταίο ναίεεσκεν υπο σπέος” (Αργοναυτικά Α, 507 – 511),

«..Οι Αρπιες … όρκιά τ’ ευμενέουσα θεά πόρεν αι δ’ υπέδυσαν δείματι Δικταίης περιωσίω άντρο ερίπνης...” (Αργοναυτικά Β, 433 – 434),

ΣΤΡΑΒΩΝ: <<…τούτων φησί Στάφυλος το μεν προς έω Δωριείς κατέχειν, το δε δυσμικόν Κύδωνας, το δε νότιον Ετεόκρητας, ων είναι πολίχνιον Πράσον, όπου το του Δικταίου Διός ιερόν· τους μεν ουν Ετεόκρητας και Κύδωνας αυτόχθονας υπάρξαι εικός, τους δε λοιπούς επήλυδας, ....>> [Στράβων 10, 475]

ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΚΝΩΣΟΥ: Στη μεγαλύτερη από τις σωζόμενες πινακίδες με Γραμμική γραφή Α’ της συλλογής Fp της Κνωσού αναγράφεται Di-k(a)-tajo di(w)e που σημαίνει στον “Δικταίο Δία” (από το βιβλίο “Εισαγωγή στην Γραμμική γραφή Α’ του J. Τ. ΗΟΟΚΕR)

ΥΜΝΟΣ ΔΙΚΤΑΙΟΥ ΔΙΑ: Ιώ, Μέγιστε κούρε, χαίρε μοι, Κρόνιε, παγκρατές γάνους Βέβακες Δαιμόνων αγώμενος Δικταν ες ενιαυτόν έρπε και γέγαθι μολπά…–(ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ)

ΒΕΡΓΙΛΙΟΣ (POPLIUS VERGILIUS MARQ, 70 – 19 π.Χ.): Nunc age, naturas apibus quas Juppiter ipse addidit expedian, pro qua mercede canoros Curetum sonitus crepitantiaque aera secutae Dictaeo caeli regem pavere sub antro.. (Γεωργικά ΙV, 149 – 152)

COLUMELLA (Α’ μ.Χ. αιώνας): Ista enim, quantis non dedeceant poetam, summatim tamen et uno tantummodo versiculo leviter attigit Vergilius, cum sic ait: Dictaeo caeli regem paverc sub antro. (De re Rustica IX, II, 3)

«Όρη αξιολογότερα της Κρήτης είναι η Δίκτη εις το οποίον λέγειν πως εγενήθηκε ο Ζευς. Η Ίδη, εις το οποίο ανατράφηκε. Ο Κώρυκος ομώνυμος με το ακρωτήριο. Τα Λευκά όρη ονομάζονται Σφακιά, πολυθρύλητα..» (ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ, ΔΑΝΙΗΛ ιερομονάχου και ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ιεροδιάκονου, Τόμος πρώτος, Εν Βιέννη 1791 μ.Χ.)

«Όρη ονομαστά της Κρήτης είναι η Δίκτη, το οποίον, ή και Δικταίον Λέγεται, κλειθέν ούτως από του εκεί τεχθείναι τον Δία, ή από των αλιευτικών δικτύων. Κείται μεταξύ του Ιδαίου όρους, και του Σαμωνίου άκρου, του οποίου αι κορυφαί λουκαι ούτω πόρρωθεν φαίνονται, ώστε εις τους πλέοντας παριστάνονται ωσάν νεφέλαι. Τούτου η κειμένη άκρα κατά το Λυβικόν Πέλαγος είναι διάσημος, εις την οποίαν ίστατο ποτέ άγαλμα του Διός αγένειον. Είναι εις αυτό το όρος και σπήλαιον Δικταίον καλούμενον. Η Ίδη, και Ίδα δωρικώς, και Ιδαίον, κληθέν ούτως, ότι εξ αυτού είναι δυνατόν να ίδη τινάς τα πέριξ. Απ΄αυτού του όρους, βλέπει άνθρωπος τον ήλιον, προτού ν’ ανέβη εις τον Ορίζοντα. εις αυτό ανετράφη ο Ζεύς, όθεν και Ιδαίος ονομάζεται. Οι Ποιηταί εκ τούτου του όρους ειώθασι και παν όρος Ιδίω καλείν. είναι και άντρον εν ταύτη τη νήσω Ιδαίον καλούμενον…» (ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΕΥΡΩΠΗΣ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΛΕΤΙΟΥ (1661 – 1714 μ.Χ.) & ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ, Τόμος Γ’, έκδοση β’, Εν βενετία 1807 μ.Χ.)

«ΚΡ’ΗΤΗ τοπάλαι Ιδαία (νυν Ι’κρίτι, ή Κάνδια) κείται εν τη Μεσογείων θαλάσση κατά το μήκος από δυσμών κατ’ ανατολάς, και κατά μεσημβρίαν της Ελλάδος. Τα ακρωτ. εισί Κίμαρος, Κριού μέτωπον (Κριό) και Σαμώνιον (Σαλαμόνι). Το δυτικό μέρος του βουνού, το οποίο εκτείνεται δια της νήσου, ωνομάζετα Λευκά (νυν Σφακιά), το δε ανατολικόν Δίκτη (νυν Λαστι). Το υψηλότατον όρος της νήσου ην η Ίδη (Ψιλορίτι). Το πάλαι είχεν η Κρήτη πολλάς πόλεις (κώμας), ως εκατόν, εξ ων αι αξιολογότεραι ήσαν η Κνωσσός ή Γνωσσός (Κυνόσα), Γόρτυνος, η Κυδωνία (Χανιά), η Φαιστός, η Ιεράπυτνα (Γιράπετρα), η Λύκτος, αι Ελευθέρναι, η Αρκαδία (μονάς, Αρκάδι), η Ρίτυμνα (Ρέτιμο), η Αμφιμάλεια εις ένα κόλπον, ο λιμήν της Γνωσσού Μινώα και άλλοι πολλοί και η Ηράκλεια, ανθ’ ης η κατά τινας σημερινή Κάνδια.» (Γολδσμίθ, Ιστορία Ελλάδος, Κεφάλαιο ΚΑ, Τόμος Β’, Σύντομη Γεωγραφία Ελλάδας σελίδα ιδ, μετάφραση Αλεξανδρίδη Δημητρίου, έτος 1807 Βιέννη Αυστρίας)

ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΙΔΑΙΟΥΣ ΔΑΚΤΥΛΟΥΣ

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΡΟΔΙΟΣ: «….Οι μούνοι πλεόνων μοιρηγέται ηδέ πάρεδροι Μητέρος Ιδαίης κεκληαται, όσσοι έασιν Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιέες, ους ποτέ νύμφη Αγχιάλη Δικταίο ανά σπέος, αμφοτέρησιν δραξάμενη γαίης Οιαξιλίδος, εβλάστησε.» (Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 – 1135)

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ ΣΑΜΩΣΑΤΕΑΣ: «Ταύτα εκ Φοινίκης άχρι της Κρήτης εγένετο. Επεί δε επέβη τη νήσω ο μεν ταύρος ουκέτι εφαίνετο, έπιλαβόμενος δε της χειρός ο Ζευς άπηγε την Ευρώπην, εις το Δικταίο άντρο, ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν. Ηπίστατο γαρ ήδη εφ' ότω άγοιτο».(Λ. Σαμωσατέας)

ΠΗΓΗ : http://www.krassanakis.gr/zeus.htm