Νιώθω δυο προσωπικούς δεσμούς με την Κύπρο. Ο πρώτος είναι τα ποιήματα του Σεφέρη. Σε κείνο το Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν ο Σεφέρης ζυγιάζει την ποίηση κα την γλώσσα στην ακμή της ιστορίας, βάνει τα δάχτυλά του βαθιά μέσα στην πληγή της ανθρώπινης συνείδησης. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω την Κύπρο από τους στίχους του: στην Κύπρο την θαλασσοφίλητη που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα άραξα μοναχός μ’ αυτό το παραμύθι – αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι, αν είναι αλήθεια πως οι ανθρώποι δε θα ξαναπιάσουν τον παλιό δόλο των θεών. Κι ας το ξέρουμε καλά (όπως το ήξερε βέβαια και ο Σεφέρης) πως δεν υπάρχει κανένας παλιός δόλος των θεων – υπάρχουν πράξεις και επιλογές των ανθρώπων.
Ο δεύτερος δεσμός μου με το νησί είναι ο γιατρός Μπάμπης Χριστοφίδης. Ιδρυτικό μέλος των ελλήνων Γιατρών του Κόσμου, υπήρξε για δέκα χρόνια εθελοντής στο πλευρό των ανημπόρων. Την άνοιξη του 1999 ο Μπάμπης μαζί με άλλους τρεις (τον Λάκη, τον Γιάννη και τον Θεόφιλο) έσπασαν δυο φορές το Νατοϊκό εμπάργκο και βρέθηκαν στην βομβαρδισμένη Πρίστινα για να μεταφέρουν φάρμακα στο Νοσοκομείο. Ήσαν οι μόνοι δυτικοί που έκαμαν έμπρακτη αντίσταση στην αμφίπλευρη κτηνωδία μιας εθνοκάθαρσης και ενός γενικού βοβμαρδισμού αμάχων (γιατί οι βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου σε γέφυρες, νοσοκομεία, εργοστάσια, ενεργειακές εγκαταστάσεις συνιστούν γενικό βομβαρδισμό αμάχων) – οι υπόλοιποι χουγιάζαμε τον ίσκιο μας στον καθρέφτη. Με τον Μπάμπη διαφωνώ σε πολλά – μα τον πιστεύω σε όλα. Είναι από τους ανθρώπους που ζούνε μονάχα με παράφορη αγάπη – κι όχι με νόρμες και ανταλλαγές. Έχω την τιμή να είναι φίλος μου.
Προπαθώ να σκεφτώ γιατί οι άνθρωποι πιάνουν τον παλιό δόλο των θεών. Δεν βρίσκω απάντηση. Ίσως γιατί έχουμε μέσα μας τον σπόρο ενός θανατερού εγωϊσμού που σκορπίζει το αίμα’ ίσως γιατί εκπαδευτήκαμε σε φόρμες θανάτου, σιδερόφραχτες θρησκείες, φαρμακερούς εθνικισμούς. Μάθαμε να βάζουμε σημαίες στα βουνά, να φτιάχνουμε τείχη με πάνοπλους φρουρούς, να ντελαλούμε την μία αλάθητη αλήθεια μας, να σφάζουμε ανθρώπους στο όνομά της, να ξεκοιλιάζουμε γυναίκες και παιδιά. Στο μεταξύ οι κοσμοκράτορες της κάθε εποχής (κάποτε οι ρωμαίοι, οι βενετοί, οι ισπανοί, οι άγγλοι, σήμερα οι αμερικάνοι επιτετραμένοι των πολυεθικών) πουλάνε όπλα, μαζεύουν χρυσάφι, παζαρεύουν ενεργειακούς δρόμους, συναλλάσσονται και εξαργυρώνουν.
Άραγε πώς μπορεί να ενωθεί η θαλασσοφίλητη Κύπρος; Βλέπω στην τηλεόραση δακρυσμένες ελληνοκύπριες να κρατούν φωτογρφίες με τα πρόσωπα μωρών που έσφαξαν οι τούρκοι στην κτηνώδη εισβολή του 1974, παιδιών της Κερύνειας, της Αμμοχώστου ή της Μόρφου που λογαριάζονται ανάμεσα στους αγνοούμενους. Μοιάζουν τόσο πολύ με τα παιδιά μου. Μα υπάρχουν και δακρυσμένες τουρκοκύπριες που κρατούν κι αυτές φωτογραφίες σφαγμένων μωρών’ τα σφάξανε οι έλληνες εθνοφασίστες στην Ομορφίτα, στην Κοφινού, στα γιουρούσια που κάμανε στους τουρκοκυπριακούς θύλακες από το 1963 ως το 1974, στρώνοντας τον δρόμο στους εισβολείς, δίνοντάς τους την πρόφαση για το προαποφασισμένο μακελειό. Δεν θέλω να εξισώσω – δεν γίνεται’ μα νιώθω πως έχω την αβάσταχτη ανάγκη από ένα κοινό μνημείο με τα ονοματα και τα πρόσωπα όλων αυτών των σφαγμένων παιδιών - και των ελλήνων και των τούρκων. Ίσως η Κύπρος να ξαναενωθεί, όταν αποφασίσουμε να γονατίσουμε μπροστά σε ένα τέτοιο μνημείο – που θα ενώνει την μνήμη όσων μακέλεψε η θανατερή μας μισαλλοδοξία.
Σκέφτομαι τον Γκάντι (που τόσο τον συζητούμε με τον Μπάμπη): πρώτα το είδα στην κλασική πια ταινία του Ρίτσαρντ Ατέμπορο, κατόπιν το διάβασα και σε δύο από τις βιογραφίες του. Το 1947, και ενώ έχει ξεσπάσει ο φριχτός διαιρετικός πόλεμος μεταξύ ινδουιστών και μουσουλμάνων (πάντοτε με την βρεττανική υποκίνηση), ο Μαχάτμα κάνει μια ακόμη απεργία πείνας για να σταματήσει ο εμφύλιος. Κατάκοιτος καθώς είναι, τον επισκέπτεται ένας ινδουιστής και του ζητάει κάτι σαν εξομολόγηση. «Οι μουσουλμάνοι σκότωσαν την οικογένειά μου, τα τρία παιδιά μου» του λέει κλαίγοντας. «Πήγα κι εγώ σε ένα μουσουμανικό σπίτι και σκότωσα κι εγώ τρία παιδιά· έλιωσα το κεφάλι τους στον τοίχο». Ο (επίσης πιστός ινδουιστής) Γκάντι του απαντάει ψιθυρίζοντας με δυσκολία: «Έχω για σένα μια διέξοδο: θα βρεις τρία παιδιά και θα τα αγαπήσεις σαν να είναι δικά σου. Και κάτι ακόμη: θα είναι παιδιά μουσουλμάνων και θα τα μεγαλώσεις ως μουσουλμάνους».
Τούτη η εμμονή του Γκάντι στην παράφορη αγάπη που ξεπερνάει τους θεσμούς του μίσους τον οδήγησε στη δολοφονία του – ουσιαστικά, στη θυσία του. Ωστόσο, ίσως σήμερα να μας υποδεικνύει έναν δρόμο για να ζήσουμε.
Ο δεύτερος δεσμός μου με το νησί είναι ο γιατρός Μπάμπης Χριστοφίδης. Ιδρυτικό μέλος των ελλήνων Γιατρών του Κόσμου, υπήρξε για δέκα χρόνια εθελοντής στο πλευρό των ανημπόρων. Την άνοιξη του 1999 ο Μπάμπης μαζί με άλλους τρεις (τον Λάκη, τον Γιάννη και τον Θεόφιλο) έσπασαν δυο φορές το Νατοϊκό εμπάργκο και βρέθηκαν στην βομβαρδισμένη Πρίστινα για να μεταφέρουν φάρμακα στο Νοσοκομείο. Ήσαν οι μόνοι δυτικοί που έκαμαν έμπρακτη αντίσταση στην αμφίπλευρη κτηνωδία μιας εθνοκάθαρσης και ενός γενικού βοβμαρδισμού αμάχων (γιατί οι βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου σε γέφυρες, νοσοκομεία, εργοστάσια, ενεργειακές εγκαταστάσεις συνιστούν γενικό βομβαρδισμό αμάχων) – οι υπόλοιποι χουγιάζαμε τον ίσκιο μας στον καθρέφτη. Με τον Μπάμπη διαφωνώ σε πολλά – μα τον πιστεύω σε όλα. Είναι από τους ανθρώπους που ζούνε μονάχα με παράφορη αγάπη – κι όχι με νόρμες και ανταλλαγές. Έχω την τιμή να είναι φίλος μου.
Προπαθώ να σκεφτώ γιατί οι άνθρωποι πιάνουν τον παλιό δόλο των θεών. Δεν βρίσκω απάντηση. Ίσως γιατί έχουμε μέσα μας τον σπόρο ενός θανατερού εγωϊσμού που σκορπίζει το αίμα’ ίσως γιατί εκπαδευτήκαμε σε φόρμες θανάτου, σιδερόφραχτες θρησκείες, φαρμακερούς εθνικισμούς. Μάθαμε να βάζουμε σημαίες στα βουνά, να φτιάχνουμε τείχη με πάνοπλους φρουρούς, να ντελαλούμε την μία αλάθητη αλήθεια μας, να σφάζουμε ανθρώπους στο όνομά της, να ξεκοιλιάζουμε γυναίκες και παιδιά. Στο μεταξύ οι κοσμοκράτορες της κάθε εποχής (κάποτε οι ρωμαίοι, οι βενετοί, οι ισπανοί, οι άγγλοι, σήμερα οι αμερικάνοι επιτετραμένοι των πολυεθικών) πουλάνε όπλα, μαζεύουν χρυσάφι, παζαρεύουν ενεργειακούς δρόμους, συναλλάσσονται και εξαργυρώνουν.
Άραγε πώς μπορεί να ενωθεί η θαλασσοφίλητη Κύπρος; Βλέπω στην τηλεόραση δακρυσμένες ελληνοκύπριες να κρατούν φωτογρφίες με τα πρόσωπα μωρών που έσφαξαν οι τούρκοι στην κτηνώδη εισβολή του 1974, παιδιών της Κερύνειας, της Αμμοχώστου ή της Μόρφου που λογαριάζονται ανάμεσα στους αγνοούμενους. Μοιάζουν τόσο πολύ με τα παιδιά μου. Μα υπάρχουν και δακρυσμένες τουρκοκύπριες που κρατούν κι αυτές φωτογραφίες σφαγμένων μωρών’ τα σφάξανε οι έλληνες εθνοφασίστες στην Ομορφίτα, στην Κοφινού, στα γιουρούσια που κάμανε στους τουρκοκυπριακούς θύλακες από το 1963 ως το 1974, στρώνοντας τον δρόμο στους εισβολείς, δίνοντάς τους την πρόφαση για το προαποφασισμένο μακελειό. Δεν θέλω να εξισώσω – δεν γίνεται’ μα νιώθω πως έχω την αβάσταχτη ανάγκη από ένα κοινό μνημείο με τα ονοματα και τα πρόσωπα όλων αυτών των σφαγμένων παιδιών - και των ελλήνων και των τούρκων. Ίσως η Κύπρος να ξαναενωθεί, όταν αποφασίσουμε να γονατίσουμε μπροστά σε ένα τέτοιο μνημείο – που θα ενώνει την μνήμη όσων μακέλεψε η θανατερή μας μισαλλοδοξία.
Σκέφτομαι τον Γκάντι (που τόσο τον συζητούμε με τον Μπάμπη): πρώτα το είδα στην κλασική πια ταινία του Ρίτσαρντ Ατέμπορο, κατόπιν το διάβασα και σε δύο από τις βιογραφίες του. Το 1947, και ενώ έχει ξεσπάσει ο φριχτός διαιρετικός πόλεμος μεταξύ ινδουιστών και μουσουλμάνων (πάντοτε με την βρεττανική υποκίνηση), ο Μαχάτμα κάνει μια ακόμη απεργία πείνας για να σταματήσει ο εμφύλιος. Κατάκοιτος καθώς είναι, τον επισκέπτεται ένας ινδουιστής και του ζητάει κάτι σαν εξομολόγηση. «Οι μουσουλμάνοι σκότωσαν την οικογένειά μου, τα τρία παιδιά μου» του λέει κλαίγοντας. «Πήγα κι εγώ σε ένα μουσουμανικό σπίτι και σκότωσα κι εγώ τρία παιδιά· έλιωσα το κεφάλι τους στον τοίχο». Ο (επίσης πιστός ινδουιστής) Γκάντι του απαντάει ψιθυρίζοντας με δυσκολία: «Έχω για σένα μια διέξοδο: θα βρεις τρία παιδιά και θα τα αγαπήσεις σαν να είναι δικά σου. Και κάτι ακόμη: θα είναι παιδιά μουσουλμάνων και θα τα μεγαλώσεις ως μουσουλμάνους».
Τούτη η εμμονή του Γκάντι στην παράφορη αγάπη που ξεπερνάει τους θεσμούς του μίσους τον οδήγησε στη δολοφονία του – ουσιαστικά, στη θυσία του. Ωστόσο, ίσως σήμερα να μας υποδεικνύει έναν δρόμο για να ζήσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου